مجله بلورشناسی و کانی شناسی ایران

مجموعه سنگ­های آذرین به سن ائوسن در شمال شرق مشکین شهر رخنمون دارند و بیشتر شامل آندزیت، بازالت، بازالت آندزیتی، تفریت و گاهی آنالسیم تفریت هستند. این سنگ­ها سرشت قلیایی با پتاسیم بالا و شوشونیتی از خود نشان می­دهند. بلورهای آنالسیم به­صورت فنوکریست­های درشت شکل­دار تا نیمه شکل­دار به همراه کلینوپیروکسن در بیشتر سنگ­های تفریتی و فلدسپاتوئیددار این منطقه حضور دارند. عدم وجود کانی­های آبدار اولیه مانند آمفیبول و میکا، وجود شکستگی­های فراوان در آنالسیم های مورد بررسی ناشی از افزایش حجم در خلال جانشینی سدیم به­جای پتاسیم، وجود کلینوپیروکسن­های کلسیم­دار و پلاژیوکلاز به جای معادل سدیم­دار آن­ها نشانگرکافی نبودن سدیم اولیه و آب در ماگمای والد این سنگ­ها برای تبلور اولیه آنالسیم است. نتایج حاصل از بررسی­های پراش پرتو ایکس که وجود بی نظمی ناشی از جانشینی در ساختار آنالسیم را مشخص می­کند، و نیز وجود کانی لوسیت به­صورت میانبار در آنالسیم و وجود آثاری از لوسیت اولیه در حاشیه کانی­های آنالسیم، نشان­دهنده­ی تاثیر فرآیندهای ماگمایی تاخیری و ثانویه در ماگما در خلال سرد شدن و تبدیل کانی لوسیت به آنالسیم در اثر فرآیند جانشینی سدیم به­جای پتاسیم در سنگ­های مورد بررسی است