مطالعات زمین شناسی و ایزوتوپی مرتبط با کانی زایی مس در منطقه درخت سنجد، استان خراسان رضوی

دکتر اعظم انتظاری هرسینی

دکتر اعظم انتظاری هرسینی،دکتر رحیم معصومی،دکتر توحید نوری

ژئوشیمی کانی بیوتیت و شرایط تشکیل آن در توده گرانیتوئیدی لاله‌زار در جنوب منطقه هراران

بیوتیت معمولا به عنوان یک کانی سنگ­ساز در محدوده وسیعی از سنگ­های نفوذی فلسیک تا حدواسط تشکیل می­شود و بعلت ساختای بلوری پیچیده ناشی از جانشینی عناصر مختلف می­تواند شرایط فیزیکوشمیایی ماگمای مادر را ثبت کند. بیوتیت­های سنگ­های آذرین بررسی شده در منطقه هراران بر اساس تقسیم­بندی شیمیایی میکاها در حد فاصل قطب  فلوگوپیت و انیت قرار می­گیرند و منیزیم دار هستند کـه نشان­دهنده تشکیل آنها در شرایط فوگاسیته بالای اکسیژن است و با توجه به مقادیر اکسیدهای Mg،TiO₂  و FeO از نوع اولیه به حساب می­آیند. این بیوتیت­ها وابسته به سری ماگمایی کالک­آلکالن هستند که در محیط فرورانش تشکیل شده­اند. بر اساس شیمی بیوتیت­ها، فوگاسیته اکسیژن در ماگمای مادر گرانیتوئیدهای لاله­زار در محدوده اکسیدهای آهن قرار دارد که نشان­دهنده فوگاسیته زیاد اکسیژن در زمان تشکیل آنهاست و زمین­دما سنجی بیوتیت­های منطقه دمای تشکیل آنها را بین680 تا 780 درجه و فشار را کمتر از دوکیلو بار (1 تا 2 کیلوبار) بدست می­دهد.
 

سلیمه دهقانی دشتابی

سلیمه دهقانی دشتابی، محمد رهگشای، شهریار محمودی

بررسی شیمی کانی کلینوپیروکسن در آمفیبولیت‌های مجموعه برافزایشی مکران (جنوب‌شرق ایران)

     آمفیبولیت‌های مورد بررسی در نزدیکی دهستان هشت‌بندی از توابع شهرستان میناب قرار دارند. این آمفیبولیت‌ها بخشی از سنگ‌های دگرگونی کمربند افیولیتی مکران ‌شمالی را تشکیل می‌دهند که به دو صورت جهت‌یافته و توده‌ای یافت می‌شوند. بر اساس کانی‌های شاخص، این سنگ‌ها شامل آمفیبولیت، اپیدوت-گارنت- پیروکسن آمفیبولیت و گارنت-پیروکسن آمفیبولیت هستند. کانی‌های اصلی تشکیل‌دهنده آن‌ها شامل آمفیبول، گارنت، پلاژیوکلاز، پیروکسن، اپیدوت، کوارتز و اسفن است. بر اساس شیمی کانی، کلینوپیروکسن در اپیدوت-گارنت- پیروکسن آمفیبولیت‌ها و گارنت-پیروکسن آمفیبولیت‌ها از نوع کلسیک بوده و بیشتر در محدوده دیوپسید قرار می گیرند. این پیروکسن‌ها اغلب ماهیت ماگمایی دارند و از Si غنی شده و در زمینه سنگ‌های ساب‌آلکالن (تولئیتی و کالک‌آلکالن) قرار می‌گیرند. کلینوپیروکسن‌های مورد مطالعه محیط‌های مرتبط با کمان آتشفشانی را نشان می‌دهند و بر اساس محاسبات تعیین دما -فشار، در گستره‌ی دمایی بین 1070 تا 1130درجه سانتی‌گراد و فشار 5 تا 10 کیلوبار تشکیل شده‌اند که حاکی از تشکیل این کانی‌ها در دمای بالا و فشار متوسط-بالا می‌باشد. همچنین میزان آهن فریک در کلینوپیروکسن‌ها، نشان دهنده‌ی گریزندگی پایین اکسیژن محل تشکیل آن‌هاست.


 

دکتر اجمد احمدی خلجی

خانم مریم سوری،دکتر اجمد احمدی خلجی،دکتر جیامین وانگ،دکتر رسول اسمعیلی،دکتر محمد ابراهیمی

زمین‌شناسی، کانی‌شناسی و مطالعه میانبار سیال در کانسار باریت امین‌آباد (بوئین‌میاندشت-غرب استان اصفهان)

کانسار باریت امین‌آباد، در 30 کیلومتری شرق بوئین‌میاندشت و در بخش میانی پهنه ماگمائی-دگرگونی سنندج-سیرجان واقع است. واحدهای سنگی موجود، شامل تراکی‌آندزیت‌های ‌سبزرنگ، ماسه سنگ‌آهکی، آهک تا آهک دولومیتی، کنگلومرا، آهک‌های ماسه‌ای متعلق به ژوراسیک-کرتاسه و آبرفت‌های عهد حاضر می‌باشند. این کانسار شامل دو بخش استرینگر و چینه‌سان است. بخش استرینگر شامل تراکی‌آندزیت است که توسط رگه و رگچه‌های باریتی-کوارتز سولفیددار قطع شده است. بخش چینه‌سان به شکل توده عدسی بر روی بخش استرینگر قرار گرفته و از باریت توده‌‌ای همراه با مقادیر اندکی کانه سولفیدی تشکیل شده است. شوری کم سیالات می‌تواند نشان‌دهنده منشأ آب دریا باشد که همراه با دمای همگن‌شدگی متوسط بیانگر چرخش و حرکت رو به بالای سیالات در اثر گرم شدن توسط یک منبع گرمابی و در پایان سرد و نهشته شدن سولفید و سولفات در اثر اختلاط با آب دریا است و با کانسارهای سولفیدی نوع کروکو شباهت دارد.

سیدوحید شاهرخی

زینب امیری، سیدوحید شاهرخی

تحلیل بافتی تجمع اسفرولیتی کانی‌‌ها در سنگ‌های دیوریتی بوئین-میاندشت، پهنه سنندج-سیرجان

کمپلکس بوئین - میاندشت در بخش مرکزی پهنه سنندج - سیرجان، از سنگ‌های دگرگونی و توده‌های گرانیتوئیدی، گابرو و گابرو-دیوریت تشکیل شده است. مطالعات پتروگرافی بر روی سنگ­های دیوریتی منطقه نشان ­دهنده­ی ­کانی­های اصلی، شامل پلاژیوکلاز، آمفیبول و بیوتیت به همراه کانی‌های فرعی کوارتز، آپاتیت، زیرکن و اسـفن است. بافت‌های اینترگرانولار، وآپلیتی به همراه بافت اسفرولیتی (شعاعی، فیبری) دیده می­شود. اسفرولیت­ها مجموعه­ای شعاعی و یا شاخه شعاعی متحدالمرکز مشاهده می­شود. ابعاد اسفرولیت­ها به طور متوسط تا 2/0 میلی­متر می­رسد و از نظر مورفولوژی اشکال مختلفی از جمله بادبزنی، پلوم و کروی مشاهده شد. وجود بافت اسفرولیتی در این سنگ‌ها بیانگر حاکم بودن شرایط ناپایدار و نامتعادل و همچنین سردشدگی سریع در هنگام تبلور ماگما می‌باشد. طی برخاست منطقه و متعاقب آن ایجاد فرآیند ذوب شدگی توام با دگرشکلی و اختلاط ماگماهای مافیک با ماگمای فلسیک سبب ایجاد این بافت اسفرولیتی در این سنگ­های نیمه عمیق شده است.

 

دکتر ناهید شبانیان

خانم فرزانه علیخانی،دکتر ناهید شبانیان،دکتر علیرضا داودیان

ژئوشیمی و خاستگاه پریدوتیت ها و کرومیت های منطقه قشلاق، مجموعه افیولیتی خوی، شمال غرب ایران

مجموعه افیولیت­های خوی در شمال­غرب ایران، بخشی از کمربند افیولیتی نئوتتیس است که دارای کانه­زایی­های متعدد کرومیت از جمله کانسار قشلاق است. کرومیت­های قشلاق با ضخامت­های مختلف و ژئومتری عدسی شکل و بافت­های توده­ای، دانه پراکنده، پوست پلنگی، رگه- رگچه­ای و برشی در داخل واحدهای دونیت و هارزبورژیت سرپانتینیتی شده روی داده‌ است. کرومیت به همراه فروکرومیت و مقادیر کم کانی­های سولفیدی مهمترین کانی­های کانسار قشلاق را تشکیل می­دهند. شیمی کانی­های کرومیت قشلاق بیانگر عدد کروم پایین، عدد منیزیم بالا، مقادیر بالای Al₂O₃، همراه با مقادیر پایین TiO₂ در آنها است. داده­های ژئوشیمیایی سنگ­های هارزبورژیتی و دونیتی کانسار قشلاق با مقادیر پایینی از SiO₂، Al₂O₃ و CaO، بیانگر نرخ بالای تهی­شدگی این عناصر در نمونه­های مورد مطالعه است. روند توزیع عناصر نادر خاکی در کرومیت­ها و سنگ میزبان آنها مشابه هم بوده و الگوی U شکل را نشان می­دهند. داده­های ژئوشیمیایی، علاوه بر تأکید بر ارتباط کرومیت­ها و سنگ­های میزبان آنها با گوشته عمیق و درجه ذوب بخشی حداکثر 20%، برهمکنش سنگ­های پریدوتیتی با مذاب­ها و سیالات غنی شده در محیط فرورانش را نشان می­دهند. با توجه به موارد ذکر شده، موقعیت تکتونیکی مجموعه افیولیتی قشلاق با یک محیط پشت قوس همخوانی بیشتری دارد.

قاسم نباتیان

عاطفه عظیمی، قاسم نباتیان، مریم هنرمند، محمد ابراهیمی، آئو سونجیان

کانی‌شناسی و ژئو‌شیمی ذخیره کائولن ساری‌تپه، شمال‌شرق مرند، شمال‌غرب ایران

 ذخیره کائولن ساری­تپه در فاصله 10 کیلومتری شمال­شرق مرند، استان آذربایجان، شمال­غرب ایران واقع بوده و توسط سنگ­های آذرین آتشفشانی (داسیت - آندزیت) الیگوسن میزبانی می­شود. کائولینیت، کوارتز، آلونیت، هالویزیت، روتیل و پیریت کانی­های بخش مرکزی ذخیره هستند. این در حالی است که بخش بیرونی ذخیره مشتمل بر کانی­های کائولینیت، کوارتز، اسمکتیت، ایلیت، کلریت، گوتیت و پلاژیوکلاز می­باشد. همبستگی­های منفی بین Al₂O₃-SiO₂، SiO₂-LOI و Al₂O₃-K₂O آشکار می­کنند که کائولینیتی­شدن در ذخیره ساری­تپه در اثر عملکرد فرآیندهای گرمابی توسعه یافته است. افزایش در نسبت­های (La/Yb)_N و (LREE/HREE)_N از مرکز به سمت بیرون ذخیره و تغییرات کانی­شناسی دلیلی بر افزایش pH محلول­های گرمابی در اثر واکنش با سنگ­های درونگیر و جذب ترجیحی LREE توسط رس­ها (کائولینیت، اسمکتیت و ایلیت) و گوتیت می­باشد. نقش موثر فرآیندهای درونزاد و سیالات دما بالا در طی توسعه ذخیره کائولن با بی­هنجاری­های منفی Ce و Eu، و همبستگی­های مثبت و قوی بین P₂O₅ با (La/Lu)_N و (LREE/HREE)_N قابل استنباط است. افزون بر این، مقادیر شاخص­های ژئوشیمیایی نظیر TiO₂+Fe₂O₃ و La+Ce+Y همپوشی محدود فرآیندهای برونزاد بر روی فرآیندهای درونزاد در طی توسعه و تکوین ذخیره کائولن ساری­تپه را پیشنهاد می­نمایند. تلفیق نتایج به دست آمده از مطالعات کانی­شناسی و ژئوشیمیایی نشان می­دهند که محلول­های اسیدسولفاتی نقش مهمی در تشکیل ذخیره ایفا نموده­اند.
 

علی عابدینی

علی عابدینی، مریم خسروی

لایه‌های نازک اکسید قلع آلاییده با فلوئور دارای شاخص شایستگی بالا رشدیافته به روش اسپری پیرولیز: تاثیر میزان آلایش بر ویژگی های فیزیکی

لایه‌های نازک اکسید قلع آلاییده با فلوئور (FTO) با استفاده از روش اسپری پیرولیز رو لام شیشه­ای رشد داده شدند. میزان آلایش فلوئور (نسبت اتمی [F]/[Sn]) در محلول پیشماده به ترتیب برابر مقادیر 0، 20، 30 و %at.40 در نظر گرفته شد. با ورود آلایش F به ساختار SnO₂، بافت لایه­های نازک حاصل دچار تغییراتی شد. این تغییرات عامل اصلی بهبهود تحرک حامل­های بار تشخیص داده شد. بهبود تحرک حامل­های بار در کنار افزایش غلظت حامل­های بار در نتیجه جایگزینی O^2- با F^-، باعث افزایش قابل توجه رسانندگی در لایه­های آلاییده شد. آلایش F همچنین باعث افزایش میزان شفافیت و جابجایی لبه جذب لایه­های نازک FTO به سمت طول موج­های پایین­تر گردید. در نهایت لایه نازک FTO دارای میزان آلایش %at.30 مقاومت ویژه Ω.cm 10^-4×09/8، مقاومت سطحی Ω/sq 16 و متوسط میزان عبور %47/87 را فراهم آورد که در نتیجه آن شاخص شایستگی ^1-Ω 10^-2×65/1 برای آن محاسبه گردید.

دکتر حسن زارع اصل

دکتر حسن زارع اصل،دکتر سیدمحمد روضاتی

کانی‌شناسی و شیمی مگنتیت در محدوده‌های کورکورا 2 و شهرک 2، کانسار آهن شهرک (ناحیه فلززایی تکاب)

کانسار آهن کورکورا 2 و شهرک 2 از کانسارهای محدوده اسکارنی شهرک بوده که در پهنه تکاب قرار گرفته است. جایگیری توده‌های نفوذی دیوریتی تا گرانودیوریتی و کوارتزدیوریتی در سنگ‌های آتشفشانی و کربناته، موجب ایجاد دگرگونی همبری و اسکارن‌زایی آهن شده است. مگنتیت توده‌ای کانه اکسیدی غالب در اسکارن آهن کورکورا 2 و شهرک 2 است. کانی‌های باطله اسکارنی به ترتیب فراوانی، شامل فلوگوپیت، کلسیت، کانی­های رسی، اکتینولیت و کلریت است. پیریت و به مقدار کمتر پیروتیت، کانه‌های سولفیدی اصلی در کانسارهای مورد مطالعه را تشکیل می‌دهند. مطالعات شیمی کانی مگنتیت در کانسارهای کورکورا 2 و شهرک 2، نشان داد که این مگنتیت­ها در محدوده گرمابی و اسکارن قرار می‌گیرند. مطالعات شیمی مگنتیت، نقش فرآیندهای گرمابی و نسبت بالای سیال/سنگ در کانه‌زایی مگنتیت کورکورا 2 و شهرک 2 را در مقایسه با کورکورا 1 و سراب 3 نشان می‌دهد. شواهد کانی‌شناسی و ژئوشیمیایی کانسنگ، گواه بر منشأ اسکارنی کانه‌زایی آهن در کانسار کورکورا 2 و شهرک 2 است.
 

دکتر مجید قاسمی سیانی

دکتر مجید قاسمی سیانی،آقای امیر پناهی،اقای حامد ابراهیمی فرد،دکتر بهروز کریمی شهرکی

کانی شناسی، ژئوشیمی و الگوی تشکیل ذخیره مس پرداد با نگرشی ویژه بر مطالعات ایزوتوپی

ذخیره مس پرداد به عنوان بخشی از نوار ماگمایی ائوسن داورزن - عباس آباد، در لبه شمال شرقی زون ساختاری ایران مرکزی واقع شده است. کانی سازی مس در منطقه به صورت رگه-رگچه ای، پرکننده فضاهای خالی، دانه پراکنده، جانشینی و به حالت استوک ورک (برش های گرمابی)، بیشتر در سنگ های آتشفشانی شامل بورنیت، کالکوسیت، کالکوپیریت، کوولیت، مالاکیت، آزوریت و مس طبیعی (به مقدار کم) صورت گرفته است. سنگ میزبان متعلق به مناطق قوس های آتشفشانی با ترکیب کالک آلکالن بوده و با غنی شدگی از عناصر لیتوفیل درشت یون (LILE: Cs, Rb, K, Sr)، نسبت به عناصر با شدت میدان بالا (HFSE: Nb, Ti, Y, Ce, Zr)، و عناصر نادر خاکی سبک (LREE) نسبت به عناصر نادر خاکی سنگین (HREE) مشخص می شود. مقادیر منفی ³⁴S δ (بین 1/10- تا 7/12- پرمیل) نمونه های کالکوسیت، بیانگر فرآیند احیایی باکتریایی است. ایزوتوپ های کربن ¹³Cδ اندازه گیری شده در کلسیت های همراه با کانه زایی دارای مقادیر منفی 06/9- تا 57/9- می باشند. ذخیره مس پرداد براساس ویژگی های کانی شناسی، سنگ شناسی، ساخت و بافت ماده معدنی، پاراژنز کانیایی و داده های حاصل از مطالعه ایزوتوپ پایدار، مشابه با ذخایر تیپ مانتو در شیلی قلمداد می شود.    

 

کمال سیاه چشم

سعید مشتاق، کمال سیاه چشم، محمدرضا حسین زاده

بررسی شیمی کانی آمفیبول و تعیین خاستگاه ماگمایی سنگ های آپینیتی و گرانیتی جنوب غرب نقده (شمال غرب ایران)

کوهزایی زاگرس در طی فرایند باز شدن پوسته اقیانوسی نئوتتیس، فرورانش و در نهایت بسته شدن اقیانوس با برخورد پوسته عربی با خرده قاره ایران مرکزی تشکیل شده است زون سنندج سیرجان کمربند دگرگونی و ماگماتیسم  کوهزایی زاگرس و بخشی از کوهزایی آلپ می باشد. در زون سنندج-سیرجان توده های نفوذی گسترده ای گزارش شده است که در نتیجه فرورانش اقیانوس نئوتتیس تشکیل شده است. این مقاله شیمی کانی های آمفیبول و فلدسپات توده های آپینیتی – گرانیتی رخنمون یافته در جنوب غرب نقده را مورد بررسی قرار داده است.
توده های آپینیتی مجموعه ای از سنگ های هم سن می باشند ترکیب اولترامافیک تا اسیدی دارند و کانی­های هورنبلند و فلدسپات کانی اصلی و غالب می باشد و به دو صورت، بلورهای بسیار درشت و ریز دانه تشکیل شده است. ترکیب کانی­های آمفیبول و فلدسپات موجود در سنگ های آپینیتی حدواسط-گرانیتی مشابه هستند. ترکیب آمفیبول کلسیمی و از نوع منیزیو هورنبلند و فلدسپات از نوع اورتوکلاز می باشد. سنگ های آپینیتی حدواسط و توده های گرانیتی هر دو ویژگی ماگمایی کالک آلکالن مرتبط با جایگاه تکتونیکی قوس قاره­ای نشان می دهند. هر دو گروه سنگی از منشا گوشته ای با آغشتگی سنگ های پوسته ای و فوگاسیته بالای اکسیژن حاصل شده اند. سنگ های آپینیتی حدواسط و توده های گرانیتی هم سن نمی باشند. داده های ترموبارومتری هورنبلند شرایط تبلوری ماگمای سنگ های آپینیتی را در محدوه فشاری 3-1 کیلوبار (عمق کم پوسته ای) و برای سنگ های گرانیتی 3-5 کیلوبار (عمق زیاد پوسته ای) مشخص کرده است. بنابراین می توان گفت ماگمای آپینیتی از ذوب بخشی گوشته لیتوسفری متاسوماتیزه شده با فلوئیدها در عمق کم، در طول شکستن لیتوسفر اقیانوسی (Slab breackoff) تولید شده است. معمولا ماگماهای بازالتی آبدار نمی توانند از پوسته قاره ای عبور کنند بنابراین به زیر لیتوسفر اضافه شده  و حرارت و آب کافی برای تسهیل ذوب پوسته و تولید گرانیت های همراه شده با آپینیت ها تامین می کنند.

مریم یزدانی

مریم یزدانی

مطالعات کانی‌شناسی، ژئوشیمی و ایزوتوپ پایدار اکسیژن کانسار قشلاق، کمربند فلززایی طارم-هشتجین، شمال‌غرب ایران

ذخیره مس قشلاق در کمربند فلززایی طارم-هشتجین (THMB)، شمال‌غرب ایران واقع شده است. کانه‌زایی با میزبانی سنگ‌های آتشفشانی و آتشفشانی‌آواری سازند کرج در موقعیت کمان ماگمایی صورت گرفته است. ژئوشیمی سنگ میزبان موقعیت ماگمای حاصل از فرورانش و ترکیب آندزیت-بازالتی با کانی‌شناسی غالب پلاژیوکلاز-پیروکسن را نشان داد. همبستگی بین آلومینیوم، آهن، کلسیم و منیزیم را می‌توان به این مجموعه کانی‎‌ها مرتبط دانست. همچنین به علت کانه‌زایی غالب سولفیدها، همبستگی قوی بین عناصر کالکوفیل مانند سرب، روی، گوگرد، نقره و مس دیده شد. با استفاده از نتایج کانی‌‌شناسی و روابط پاراژنزی چهار مرحله اصلی کانی‌سازی تشخیص داده شد:  مرحله اول با تشکیل پیریت تحت شرایط کاهیده در محیط تدفینی کف دریا و دگرسانی پروپلیتیک همراه است. این دگرسانی در نتیجه اختلاط سیالات ماگمایی با جوی یا آب دریا ایجاد می‌شود که در این مطالعه با نتایج تصحیح شده ایزوتوپ اکسیژن نمونه‌های رگه کوارتز (در بازه 5/6 - 1/2 پرمیل) با دمای همگن‌شدگی 389 درجه سانتیگراد و با فرض مقادیر δ¹⁸O (10-6 پرمیل) سیال ماگمایی و مقادیر δ¹⁸O (9/0- تا 8/0- پرمیل) آب دریای ائوسن قابل تایید است. در مرحله دوم، با افزایش عمق مرحله دوم رخ می‌دهد که با سخت‌شدگی و نیروی حاصل از فشار لیتوستاتیکی و فعالیت آذرین، چرخش سیالات ماگمایی و بین‌سازندی صورت می‌گیرد. سیالات غنی از مس به سمت بالا مهاجرت می‌کنند و با ورود به واحد بازالتی- آندزیتی پیریت‌دار، کاهیده می‌شوند و در مکان‌های مطلوب به‌صورت کالکوپیریت و کالکوسیت تشکیل می‌شود. در مرحله تدفینی عمیق‌تر (مرحله 3)، کانی‌های برنیت و دیژنیت جانشین کانی‌های قبلی می‌شوند. در مرحله سوپرژن (مرحله 4)، کانی‌های اکسیدی (مانند هماتیت، مگنتیت) و نیز مالاکیت در حفرات و درزه‌ها ایجاد شده است. با توجه به نتایج حاصل، می‌توان کانه‌زایی کانسار مس قشلاق را نوع مانتو در نظر گرفت.

دکتر علیرضا جعفری راد

مهندس امید باغبانان،دکتر علیرضا جعفری راد،دکتر سید جمال شیخ ذکریایی،دکتر نیما نظافتی

تاثیر دما بر سنتز سبز نانو ذرات اکسید کبالت به روش سل- ژل و بررسی خواص ساختاری و نوری آن

دکتر الهام طحان پسر

دکتر الهام طحان پسر،خانم سیده فاطمه میرسالاری،دکتر هاله ثنایی شعار

پتروگرافی و ژئوشیمی سنگ‌های آذرین و بررسی اثرات کانی‌سازی در اندیس معدنی چاه‌میخ، جنوب‌غرب بیرجند-خراسان جنوبی

منطقه چاه­میخ بخشی از بلوک لوت است که در 115 کیلومتری جنوب غرب بیرجند قرار دارد. سنگ های محدوده مورد مطالعه شامل آندزیت، پیروکسن­آندزیت، هورنبلند­آندزیت و هورنبلند­پیروکسن­آندزیت، دیوریت پورفیری، مونزودیوریت پورفیری و بازالت­ می­باشند. بافت غالب توده­ها پورفیریتیک است. در بخش مرکزی منطقه مورد مطالعه زون‌های دگرسانی بسیار گسترده بوده و در ارتباط مستقیم با توده­های نیمه‌عمیق می‌باشند غنی­شدگی عناصر نادر خاکی سبک (LREE)، تهی شدگی نسبی عناصر نادر خاکی سنگین (HREE) و ناهنجاری منفی Eu از اختصاصات آنها بوده و بیانگر ماگماتیسم متاآلومین نوع I حاشیه فعال قاره­ و صفحات آتشفشانی است. . کانه­زایی در این محدوده، در رگه­ های سیلیسی- برشی ناشی از عملکرد استوک های نیمه عمیق می­باشد. از لحاظ کانی ­شناسی، کانی‌های سولفیدی اصلی موجود در منطقه عبارتند از پیریت نسلI، پیریت نسل II، کالکوپیریت، کالکوسیت و کوولیت و از میان کانی‌های فاز اکسیدی می توان به مالاکیت، آزوریت، کریزوکلا، نئوتاسیت، هماتیت و گوتیت اشاره کرد.

آقا حسین ثانی قالهر

آقا حسین ثانی قالهر،آقا محمد حسین یوسف زاده،آقا امیر مهدوی

پتروگرافی و شیمی کانی انواع مختلف سنگ‌های متاسوماتیتی مرتبط با کانی‌زایی آهن- آپاتیت تیپ کایرونا در منطقه بافق، با تمرکز بر کانسارهای چغارت و چادرملو، ایران مرکزی

کانسارهای آهن آپاتیت چغارت و چادرملو در حاشیه غربی بلوک بافق قرار دارند و پی­ سنگ دگرگونی پرکامبرین به سن نئوپروتروزوییک پسین، واحدهای رسوبی آتشفشانی پرکامبرین پسین و توده ­های نفوذی پرکامبرین پسین- کامبرین پیشین، میزبان آنها در منطقه بافق هستند. منشاء و ارتباط سنگ­هایی که از دیرباز با نام متاسوماتیت شناخته می­شوند، همواره با پرسش همراه بوده است. با بررسی­ های پتروگرافی و شیمی کانی صورت گرفته، پنج نوع دگرسانی گرمابی در این سنگ­ ها قابل تشخیص است. قدیمی­ترین آن­ها، دگرسانی سدیک، در فواصل دورتر از ذخایر آهن اتفاق افتاده و با حضور کانی آلبیت با بافت شطرنجی شناخته می­شود. دگرسانی جوانتر سدیک-کلسیک، یک مدل متاسوماتیسمی بزرگ و دو مرحله ­ای است که با حضور ترمولیت اکتینولیت مشخص می­­ شود و همزمان با کانی ­سازی آهن اتفاق افتاده است. دگرسانی پتاسیک بعدی، در نتیجه هجوم مایعات غنی از پتاسیم و تشکیل پتاسیم فلدسپار و بیوتیت ثانویه بوجود آمده است. دگرسانی­ های سیلیسی و سریسیتی، بطور تاْخیری در منطقه رخ داده ­اند.
 

سیده سمیه تیموری

سیده سمیه تیموری، منصور قربانی، سروش مدبری

بررسی کانه زایی و میانبارهای سیال محدوده کمر-گوو، جنوب هشتجین، استان اردبیل، شمالغرب ایران

محدوده مطالعاتی کمر-گوو، در جنوب شهرستان هشتجین، در استان اردبیل (شمالغرب ایران) واقع می­باشد. واحدهای زمین­شناسی محدوده شامل گدازه­ها (با ترکیب تراکی آندزیت بازالتی تا ریولیتی)، نفوذی­های نیمه عمیق (به شکل دایک و استوک با ترکیب تراکی آندزیت و تراکیت پورفیری) و کریستال، ویتریک (لیتیک) توف (با ترکیب حدواسط و اسیدی) هستند. پهنه­های وسیع دگرسانی­های سیلیسی، سریسیتی-آرژیلیکی، آرژیلیک پیشرفته و کلریتی، در این سنگ­ها گسترده شده­اند. پیریت، کانی فلزی شایع در محدوده است که تقریبا" در تمام واحدهای سنگی توسعه یافته است. علاوه بر پیریت، کالکوپیریت، کالکوسیت، گالن، اسفالریت، مگنتیت و هماتیت نیز وجود دارند. کانه­های برونزاد شامل کوولیت، دیژنیت و گوتیت می­باشند. کانه­ها به شکل رگچه، افشان، افشان-لایه­ای و درون رگه-رگچه­های سیلیسی در کریستال، ویتریک توف­های تراکی آندزیتی و ریولیت­ تشکیل شده­اند. در کانی­های کوارتز­ رگه­های سیلیسی حاوی کانی­سازی فلزی و همراه با کانی­سازی فلزی افشان در متن سنگ، سه نوع میانبار سیال اولیه شامل دو فازی غنی از مایع، دو فازی غنی از بخار و سه فازی اشباع از نمک (فازهای مایع، بخار و هالیت + سیلویت) وجود دارند. آنالیز ریز دماسنجی این میانبارها، دامنه شوری در میانبارهای سیال غنی از مایع را بین 05/1 تا 14 درصد وزنی معادل نمک طعام و بیشترین فراوانی دماهای همگن شدن فازی را  بین 200 تا 300 درجه نشان می­دهند. تیپ کانه­سازی در محدوده بر اساس ویژگی­هایی مانند شکل رگه­- رگچه­ای کانی­سازی، توسعه بافت­های نواربندی متقارن و کلوفرمی، رخداد کانی­سازی فلزات پایه، وجود مجموعه کانیایی کائولینیت- موسکویت – پیریت ± اسفالریت، شوری و حرارت متوسط سیال کانه­ساز و تأثیر احتمالی فرآیند جوشش، مشابه کانسارهای اپی­ترمال سولفیداسیون حدواسط می­باشد.
 

ربابه معصومی

ربابه معصومی، یوسف رحیم سوری، حمایت جمالی، علی عابدینی

شواهد کانی سازی مس-طلا پورفیری در محدوده اکتشافی زرد کوه، جنوب شرق ایرانشهر

محدوده اکتشافی زردکوه در استان سیستان و بلوچستان و در جنوب­شرق ایرانشهر قراردارد. این محدوده در مرز حوضه پیش­کمانی مکران با زون فلیش شرق ایران واقع شده است. زمین­شناسی منطقه عمدتا شامل سنگ­های آتشفشانی-رسوبی کرتاسه بالایی است که توده پیروکسن­دیوریتی تا مونزودیوریتی در آن­ها نفوذ کرده است. توده دیوریتی حاوی رگچه­های کوارتز- سولفید فراوان با سیمای به شدت دگرسان شده است. کانی­سازی در این محدوده بیشتر همراه با دگرسانی سیلیسی و آرژیلیک همراه با زون وسیع گوسان دیده می­شود که توسط دگرسانی پروپلیتیک احاطه شده­است. کانی­های اولیه شامل پیریت و کالکوپیریت و کانی­های ثانویه شامل گوتیت، هماتیت، لیمونیت، ژاروسیت، کالکوسیت، کوولیت، مالاکیت و آزوریت است که در قالب بافت رگچه­ای، افشان، کلوفرم و جانشینی دیده می­شود. حداکثر مقدار طلا 1/1گرم بر تن، مس 5 درصد، نقره 4 گرم در تن، آرسنیک بیش از 100 گرم برتن و روی 759 گرم برتن اندازه گیری شده است. بررسی سیالات درگیر در کانی کوارتز نشان می­دهد دمای همگن شدن سیالات درگیر بین 188 تا 365 درجه­ی سانتی­گراد و مقدار شوری بین 5/14 تا 2/18 درصد وزنی متغیر است. داده­های دما و شوری نقش فرآیند مخلوط شدگی سیال دما و شوری بالا  (احتمالا ماگمایی) را با سیالات جوی با دما و شوری پایین­تر را در تشکیل ذخیره معدنی نشان می­دهد. نوع آلتراسیون و گسترش آن، بی­هنجاری­های ژئوشیمیایی، محدوده دما و شوری، موقعیت زمین­شناختی، سنگ­شناسی و کانی­شناسی نشان می­دهد که کانی­سازی منطقه اکتشافی زردکوه می­تواند نشانگر بخش بالایی یک سیستم از نوع مس- طلا پورفیری باشد.

آزاده ملکزاده شفارودی

آزاده ملکزاده شفارودی، حسین رستم پور مقدم بگلر، سعید سعادت

زمین‌شیمی مگنتیت رهیافتی به تعیین شرایط فیزیکوشیمیایی تشکیل اسکارن آهن علم‎کندی، غرب ماهنشان، استان زنجان

اسکارن علم‎کندی در محل تماس استوک گرانودیوریتی با آهک و دولومیت‎های سازند سلطانیه و با جایگزینی کالک سیلیکات بدون آب مرحله پیشرونده اسکارنی (گارنت، دیوپسید، ولاستونیت) با مجموعه‌ کانیهای سیلیکات‌های آبدار (سرپانتین، اپیدوت، ترمولیت-اکتینولیت) بهمراه کوارتز و کلسیت پدید آمده است. این رویداد باعث ایجاد لنزهای مگنتیتی (±هماتیتی و پیریتی) با بافت توده‌ای، نواری، دانه پراکنده و رگه‌ای در حاشیۀ تودۀ نفوذی و زون برخورد شده است. طبق یافته های این پژوهش؛ زمین­شیمی عناصر کمیاب مگنتیت، تحت تأثیر مراحل پیشرونده و پسرونده اسکارن زایی و ترکیب سنگ دیواره، متغیر بوده ولی بخوبی با شاخص­های تشکیل مگنتیت در محیط اسکارن (منیزیمی) در انطباق می باشد. از آن جمله می توان به فاکتورهایی مانند: 1) غلظت بالای Mg  (1 تا 1/5 درصد‌وزنی)، مقادیر پایین Cr (ppm 10<)، Ti (01/0< درصد) و ناچیز عناصر ناسازگار مانند Ag (ppm 5/1<)، Rb (ppm 1<)، Sb (ppm 1<) و Na (کمتر از 1/0 درصد) در مگنتیت؛ 2) همبستگی مثبت معنی دار بین Ti و V و موقعیت نمونه ها در نمودارهای Ti+V در مقابل Ca+Al+Mn و Ni/(Cr+Mn)  اشاره داشت. مگنتیت های رگچه ای دما بالای مرحله پیشرونده، کبالت بیشتری نسبت به مگنتیت های جانشینی همزمان با ته نشینی سولفیدها (مرحله پسرونده) داشته و حاکی از آنست که در سیستم‌ اسکارنی علم کندی، تغلیظ کبالت در مگنتیت تحت کنترل فراوانی نهشت کانیهای سولفیدی است.
 

کمال سیاه چشم

کمال سیاه چشم، آمنه امیریان

ژئوشیمی، پتروژنز و تعیین سن دایک‌های لامپروفیری کلیبر، شمال‌غرب ایران

دایک‌های لامپروفیری به همراه انواع دایک‌های بازانیتی و آندزیتی با ابعاد مختلف در جنوب و جنوب‌شرق شهرستان کلیبر با روند شمال‌غرب –جنوب‌شرق در داخل نهشته‌های فیلیش‌گونه و آتش‌فشانی کرتاسه-پالئوسن جایگزین شده‌اند. دایک‌های لامپروفیری بافت پورفیری و درشت‌بلورهای بیوتیت و پسدومورف بلورهای پیروکسن را دارند. براساس ویژگی‌های کانی‌شناسی و ژئوشیمیایی، لامپروفیرهای مورد مطالعه از نوع کالک‌آلکالن و مینت محسوب می شوند. در دیاگرام‌های عناصر نادر خاکی و عنکبوتی، لامپروفیرهای مورد مطالعه غنی‌شدگی از عناصر LREE و LILE و تهی‌شدگی از عناصر HFSE را نشان می‌دهند. ویژگی‌های ژئوشیمیایی دایک‌های لامپروفیری دلالت بر تشکیل آنها از ذوب‌بخشی 1-3 درصدی گوشته گارنت‌لرزولیتی حاوی رگ‌ و رگچه‌های فلوگوپیت دارد که قبلا توسط مذاب‌های ناشی از فرورانش متاسوماتیسم شده است. براساس سن‌سنجی Ar-Ar بلورهای بیوتیت، دایک‌های لامپروفیری مورد مطالعه31-32 میلیون سال قبل (الیگوسن‌میانی) در یک محیط قوس آتشفشانی جایگزین شده‌اند.

زهرا بدرزاده

زهرا بدرزاده، مهراج آقازاده، مریم فیاض