مجله بلورشناسی و کانی شناسی ایران

سختی کانیها یکی از ویژگی­های مهم فیزیکی آنهاست که برای تعیین آن روشهای مختلفی ارائه شده است. متداول­ترین این روشها جدول سختی موهس است که در آن سختی کانی­ها بیشتر کیفی و بدون یکا بوده و نسبت به هم سنجیده می­شوند. در این مقاله با توجه به اهمیت تعیین دقیق­تر سختی کانی­ها و تعیین یکای آنها روش جدیدی بر پایه سرشتیهای فیزیکی کانی­ها ارائه شده است. در این روش مبنا ضریب اصطکاک کانی است که با توجه به آن، عوامل مؤثر دیگری نظیر دما، نیروی عمود بر سطح، سختی سطوح، سرعت و راستای آن نیز مورد بررسی قرار می­گیرند. نتایج آزمایش­های انجام شده در این بررسی نشان داد که سختی­های کانی ازطریق اصطکاک قابل بررسی است که به عواملی چون دما، نیروی عمودی بر سطح، سختی سطوح، سرعت و راستای سرعت بستگی دارد و سپس به رابطه مستقیم یا وارون این عوامل با ضریب اصطکاک پرداخته شده است. این روش که آن را روش سختی اصطکاک (Frictional Hardness)  FHنامیده­ایم با سه روش موجود؛ موهس، راک­ول، و نفوذی مقایسه شده است. برتریهای مهم روش FH  عبارتند از: 1- دارا بودن یکا و بعد ویژه. 2- جدا سازی بهتر سختی کانی­های مختلف. 3- اینکه تعداد زیادی از کانی­ها به علت نزدیک بودن سختی­هایشان در یک بازه سختی قرار نمی­گیرند. در این روش، دمای بیشینه دارای اهمیت ویژه­ای است که می­توان آن را هم ازطریق روابط انرژی و گرما محاسبه کرد و هم با استفاده از دماسنج­های تماسی (ترموکوپل).