مجله بلورشناسی و کانی شناسی ایران

 توده­ی­ گرانیتوئیدی تویه­دروار، واقع در جنوب­باختر دامغان، در دامنه­ی­ جنوبی زون البرز خاوری قرار دارد. این توده، علی­رغم ظاهر یکنواخت در صحرا، دارای طیف ترکیبی دیوریت، مونزودیوریت، مونزونیت، کوارتزمونزونیت و گرانودیوریت با برتری بخش مونزونیتی- کوارتزمونزونیتی است. برخلاف گزارش­های قبلی مبنی بر نفوذ این توده در سازند جیرود و سن دونین بالایی برای آن، یافته­های این پژوهش نشان می­دهند که توده­ی نامبرده در داخل سازندهای بایندر، سلطانیه، باروت، زاگون و لالون وابسته به پرکامبرین پسین- کامبرین، نفوذ کرده است. نبود دگرگونی همبری چشمگیر، حاکی از کمبود شاره­ها و طبیعت نسبتاً خشک ماگما، حجم کم توده و صعود دیاپیری آن در حالت نسبتاً جامد و سرد، در اعماق خیلی کم پوسته است. وجود رگه­های معدنی از اکسیدها و هیدرواکسیدهای آهن و منگنز، فلوریت، باریت، سرب و روی در سنگ­های میزبان، غالب بودن بافت­های دانه­ای ریزبلور واکنشی هیپرسالووس تا ساب­سالووس (پرتیتی، میرمکیتی، گرافیک و گرانوفیری)، طبیعت ماگمای قلیایی، غنی­شدگی از عناصر نادر خاکی سبک و ناسازگار (LILE)، مقادیر نسبتاً بالای عناصر با شدت میدان بالا (HFSE) در مقایسه با دیگر گرانیتوئیدها، داشتنCaO و MgO پائین، مقدار بالای نسبت FeO_T/MgO (غالب بودن کانی­شناسی مافیک غنی از آهن)، بالا بودن نسبت Ga/Al و قرارگیری در موقعیت گرانیتوئیدهای نوع A در نمودارهای تمایز محیط زمین ساختی، حاکی از آن است که این توده­ از نوع گرانیتوئیدهای ناکوهزایی زیرگروهA₁ (وابسته به ماگماتیسم کافتی درون ورقه­ای) است. شواهد مختلف حاکی از وابستگی نزدیک توده­­ی گرانیتوئیدی تویه­دروار به ماگماتیسم محیط کافتی پالئوزوئیک زیرین (اردوویسین- سیلورین) در سرزمین یکپارچه­ گندوانایی ایران در آن زمان، در ارتباط با آغاز تشکیل حوضه­ی اقیانوسی پالئوتتیس است که در مناطق مختلفی از ایران، به­خصوص البرز و ایران مرکزی و نیز در کشورهای مجاور گزارش شده است.