مجله بلورشناسی و کانی شناسی ایران

کانسار باریت- سرب ± مس کوه سربی که در جنوب شرقی مشهد در استان خراسان رضوی واقع شده است، به شکل رگه­ای، پرکننده­ی فضای خالی، جانشینی در سنگ میزبان و سیمان برش­های گسلی در واحد سنگ کربناتی دگرگون شده تریاس فوقانی سازند نایبند تشکیل شده است. این کانسار شامل باریت (80 تا 85 درصد) و گالن (10 تا 15 درصد) و مقدار اندکی کالکوپیریت و کوارتز است. باریت دارای مقدار کمی Sr (5_/2 تا 3 درصد) است و در سری انحلال جامد باریت- سلستیت وابسته به عضو نهایی باریت است. دگرسانی­هایی مانند سیلیسی شدن و دولومیتی شدن، شرایط فیزیکوشیمیایی را برای عبور محلول کانه­دار و ته نشینی باریت و فلزات فراهم کرده است. ژئوشیمی رگه­ها شامل حدود 1 درصد سرب، 15_/0 درصد مس و حداکثر 288 گرم در تن آنتیموان است، درحالی که نقره (کمتر از 40 گرم در تن) و بیسموت (کمتر از 10 گرم در تن) پایین است. همچنین تمرکز نقره، بیسموت و آنتیموان در نمونه­های گالن جدا شده به ترتیب 12 تا 175 گرم درتن، 43 تا 101 گرم در تن و 137 تا 270 گرم در تن است. نسبت Sb/Bi در گالن­های کانسار کوه سربی بین 25_/2 تا 63_/5 است که نشان­دهنده­ی تشکیل گالن در دما و فشار متوسط است. نمونه­های گالن از نوع سرشار از آنتیموان هستند. اندازه­گیری­های ریزدماسنجی در شاره­های درگیر دوفازی (مایع و بخار) نشان می­دهد که باریت و کانه­ها از یک شاره­ی با دمای متوسط (250 تا 386 درجه سانتیگراد) و شوری پایین (9_/4 تا 8_/1 درصد وزنی NaCl) که احتمالاً آب دگرگونی است، ریشه گرفته­اند. کاهش دما مهمترین نقش در کانی­سازی باریت- سرب ± مس را داشته است. براساس زمین­شناسی، کانی­شناسی، بافت و ویژگی شاره­ها، کانسار کوه سربی از نوع مزوترمال است.