مجله بلورشناسی و کانی شناسی ایران

افیولیت­های موجود در کمربند کوهزایی زاگرس بخشی از افیولیت­های تتیسی هستند که به علت موقعیت جغرافیایی خود، افیولیت­های خاورمیانه و دیگر افیولیت­های آسیا (نظیر پاکستان و تبت) را به افیولیت­های مدیترانه (نظیر ترودوس، یونان و شرق اروپا) وصل می­کنند. ماهیت افیولیت­های هرسین-صحنه (کرمانشاه) سبب درک نسبی از شاخه­ی جنوبی اقیانوس مزوزوئیک نئوتتیس و بقایای سیستم افیولیتی پری- عربی فرارانده شده بر سپر عربی (گندوانا) می­شود که در اینجا مورد بررسی قرار گرفته است. شواهد سنگ­نگاری نشان می­دهند که دنباله  افیولیتی مورد بررسی متشکل از اجزای پوسته­ای و گوشته ای است. به­طور کلی سنگ­های موجود در این دنباله شامل پریدوتیت­های هارزبورژیتی و لرزولیتی، گابروهای کوموله­ای، پگماتوئیدی، میلونیتی، همبافت دایکی و پیلولاواهای بازالتی است. شیمی کانی سنگ­های مافیک هرسین حاکی از محیط جزایر قوسی برای این بخش از مجموعه بوده و ژئوشیمی سنگ­های مافیک و اولترامافیک منطقه­ی صحنه ویژگی مورب­های نوع P را به نمایش می­گذارند. حضور ترکیب­های بازالتی مختلف موجود در منطقه را می­توان به­عنوان اثر متقابل بین استنوسفر MORB و OIA تفسیر کرد. روابط صحرایی و شواهد ژئوشیمیایی حاکی از آنند که افیولیت­های مورد بحث بخشی از یک حوضه­ی اقیانوسی کافت شده در زون انتقال قاره – اقیانوس بوده که در جنوب اقیانوس نئوتتیس شکل گرفته است. شکسته شدن پوسته­ی نئوتتیس و فرورانش آن به زیر خود در کرتاسه پایانی، منجر به توقف فرورانش نئوتتیس به زیربلوک سنندج - سیرجان و شکل­گیری حوضه­ی قوس- پشت قوس و سنگ­های وابسته به آن در افیولیت­های کرمانشاه شده است و ماگماتیسم مورب در پاسخ به عقب کشیده شدن زبانه فرورو در حاشیه­ی قاره­ای اوراسیا صورت پذیرفته است.