خانم آزاده ملکزاده شفارودی، آقای محمد حسن کریمپور، آقای سید احمد مظاهری،
دوره ۱۸، شماره ۲ - ( ۴-۱۳۸۹ )
منطقه اکتشافی مس پورفیری غنی از طلای ماهرآباد در قسمت شرقی بلوک لوت و شرق ایران واقع شده است. ماهر آباد نخستین کانیسازی طلا - مس پورفیری که در شرق ایران کشف شده است. پانزده توده نفوذی (ائوس میانی با سن ۳۹ میلیون سال) مرتبط با کانیسازی با ترکیبی از دیوریت تا مونزونیت شناسایی شد. تودههای مونزونیتی نقش مهم در کانیسازی مس- طلا داشتهاند. پورفیریهای مرتبط با کانیسازی تودههای نفوذی نوع I، متاآلومینوس، کالک آلکالن غنی از پتاسیم تا شوشونیتی هستند که در رژیم تکتونیکی جزایر قوسی تشکیل شدهاند. این سنگها با میانگین ویژگیهای ژئوشیمیایی ۵۹% <SiO۲، ۱۵% < Al۲O۳، ۲% > MgO، ۳% < Na۲O، ppm ۸۷۰ < Sr، ppm ۱۸> Y، ppm ۹۲/۱ > Yb؛ ۵۵ < Sr/Y، LREE متوسط، بطور نسبی HREE کم، غنی شدگی عناصر LILE (Sr، Cs، Rb، K و Ba) و نسبت به عناصر HFSE (Nb، Ta، Ti، Hf و Zr) مشخص میشوند. آنها بطور شیمیایی شبیه برخی از آداکیتها هستند، اما ویژگیهای ژئوشیمیایی متفاوتی نیز با آداکیتهای نرمال دارند شامل مقدار K۲O ، نسبت K۲O/Na۲O، YbN و i(۸۷Sr/۸۶Sr) بالاتر و Mg#، N(La/Yb)، N(Ce/Yb) و εNdکمتر در سنگهای ماهرآباد. این سنگها از نظر مقدار Sr، Sr/Y و الگوی عناصر REE نرمالیزه شده بیشتر شبیه کالک آلکالنهای غنی از پتاسیم تا شوشونیت هستند تا آداکیت. نسبت ایزوتوپ اولیه (۸۷Sr/۸۶Sr)i و i(۱۴۳Nd/۱۴۴Nd) اولیه با توجه به سن ۳۹ میلیون سال محاسبه شد (اطلاعات منتشر نشده). نسبت ایزوتوپ اولیه (۸۷Sr/۸۶Sr)i در هورنبلند مونزونیت پورفیری بین۷۰۴۷/۰ تا ۷۰۴۸/۰ بوده است. نسبت (۱۴۳Nd/۱۴۴Nd)i اولیه نیز بین ۵۱۲۶۹۴/۰ تا ۵۱۲۷۱۳/۰ میباشد. میزان ایزوتوپ اولیه εNd بین ۴۵/۱ تا ۸۱/۱ است. براساس دادههای ایزوتوپی ماگمای اولیه از اسلب اقیانوسی منشا گرفته است. ذوب بخشی جبه هیبرید شده بوسیله مذاب غنی از سیلیکای مشتق شده از اسلب و یا ورود یک ماگمای التراپتاسیک مشتق شده از جبه غنی شده در طول یا قبل از تشکیل و مهاجرت ماگما میتواند مقدار K۲O و نسبت K۲O/Na۲O بالا را توضیح دهد. اگر چه که مقداری از پتاسیم میتواند بوسیله هضم سنگهای رسوبی غنی از پتاسیم در طول جایگزینی ماگما اضافه شده باشد. مقادیر Mg# کم و MgO، Cr و Ni نسبتاً کم دلیل بر محدود بودن واکنش بین ماگما و پریدوتیت لبه جبه است. مدل منشایی نشان میدهد که ذوب بخشی درجه بالا (بیش از ۳۰ درصد) آمفیبولیت گارنتدار (کمتر از ۱۰ درصد گارنت) تا آمفیبولیت و عدم حضور پلاژیوکلاز به عنوان کانی باقیمانده در منشاء میتواند مقادیر متوسط Y و Yb، N(La/Yb) کم، نسبت Sr/Y بالا و عدم آنومالی منفی Eu در سنگهای ناحیه را نشان دهد. ویژگی ژئوشیمیایی این سنگهای گرانیتوئیدی یک راهنما را برای اکتشاف آینده کانسارهای مس پورفیری در شرق ایران نشان میدهد.