۳ نتیجه برای عناصر کمیاب خاکی
خانم پروین نجفزاده طهرانی، آقای علی اصغر کلاگری، آقای علی عابدینی، آقای علیرضا مظلومی،
دوره ۲۱، شماره ۲ - ( ۴-۱۳۹۲ )
چکیده
کانسار آهن نیزار در فاصلهی ۵۰ کیلومتری جنوب باختری مشهد، شمال خاوری ایران واقع شده است. این کانسار به صورت لایهها و عدسیهای جدا از هم در یک زون گسله در ماسهسنگهای کوارتز آرنایتی و سابلیتارنایتی سازند لالون (کامبرین زیرین) گسترش یافته است. بررسیهای کانینگاری نشان میدهند که هماتیت کانهی اصلی کانسنگهای آهن است که با گوتیت و پیریت در مقادیر کمتر همراهی میشود. بررسیهای میکروسکوپی، حضور بافتهای اسکلتال، جانشینی برجایمانده، جانشینی حاشیهای و شبه ریخت را در کانسنگها مسجل میسازند. بر اساس یافتههای سنگنگاری دو دسته از کانیهای دگرسان، درونزاد (سریسیت، پیریت، پیروفیلیت، باریت، کلسدونی، و کلسیت) و برونزاد (گوتیت، جاروسیت، ژیپس، لیمونیت، و هماتیت) در این کانسار تشکیل شده اند. با توجه به نتایج حاصل از کارهای صحرایی و بررسیهای کانینگاری و زمینشیمیایی، به نظر میرسد که شکلگیری کانسنگهای مورد بررسی از نظر ژنتیکی به سنگهای درونگیر وابستهاند. فرایندهای گرمابی و سیستمهای گسلی (موجود در سنگهای میزبان) تواماً نقش ارزندهای در شستشوی فلزات و نهشت کانسنگهای آهن داشتهاند. نتایج آنالیزهای شیمیایی نشان میدهند که مقادیر REE ها در کانسنگهای آهن از ۹۷/۶ تا ۲۶/۱۸ ppm تغییر میکنند. بازهی بیهنجاریهای Euو Ce در کانسنگها به ترتیب برابرند با ۳۶/۱ – ۰۱/۰ و ۸۹/۱-۲۸/۰ ملاحظات زمینشیمیایی نشان میدهند که توزیع عناصر نادر خاکی در کانسنگهای آهن نیزار با pH، فراوانی یونهای همبافت ساز ( CO۳۲-، Fˉ، Clˉ، PO۳۴- و SO۴۲-)، فرایندهای روبش و تثبیت در فازهای کانیایی نئومورف کنترل شد.
سهیلا حسن زاده محله، علی عابدینی، قهرمان سهرابی، مریم خسروی،
دوره ۳۱۰۰، شماره ۱۰۰۰ - ( ۱۱-۱۴۰۱ )
چکیده
ذخیره روی - سرب شهرستانک، به عنوان بخشی از کمان ماگمایی ارومیه - دختر، در فاصله ۵۰ کیلومتری جنوبشرق شهرستان قم واقع میباشد. نفوذ تودههای آذرین مونزودیوریتی تا کوارتزدیوریتی به سن میوسن به درون توالیهای آتشفشانی- رسوبی ائوسن (به طور عمده بازالت آندزیتی)، عامل اصلی توسعه دگرسانیهای کربناتی، سیلیسی و کلریتی به همراه رخداد کانهزایی روی - سرب به شکل رگهای و برشی در منطقه شهرستانک بوده است. مشاهدات سنگنگاری و کانهنگاری نشان میدهند که اسفالریت، گالن، پیریت، تنانتیت، سروزیت، پلانتریت، هیدروزینکیت، هماتیت و لیمونیت در این ذخیره توسط کانیهای باطله نظیر کلسیت، باریت و کوارتز همراهی میشوند. بافتهای غالب در کانسنگها شامل دانه پراکنده، رگهای، برشی، جانشینی و بازماندی میباشند. اگرچه الگوی توزیع عناصر کمیاب خاکی (REE) به هنجار شده به کندریت در بازالتهای آندزیتی با تککانیهایی نظیر گالن، اسفالریت و کلسیت کانسنگها تا حدی متفاوت میباشند، با این حال نسبت نزدیک مقادیر Y/Ho بین آنها حکایت از این نکته دارد که شستشوی فلزات از سنگهای میزبان بازالت آندزیتی نقش مهمی در تشکیل و توسعه این ذخیره داشته است. رخداد بیهنجاری مثبت Eu و Ce در گالن (۸۳/۲- ۱۸/۲ = Eu/Eu* و ۵۴/۱- ۳۵/۱ Ce/Ce* =) و اسفالریت (۲۸/۲-۹۲/۱ = Eu/Eu* و ۶۳/۱- ۳۶/۱ Ce/Ce* =) دلالت بر طبیعت احیایی سیالات کانسنگساز دارد. مقادیر ایزوتوپ δ۳۴S در نمونههای گالن و اسفالریت به ترتیب بازه تغییراتی از ۳- تا ۱+‰ و ۲- تا ۹/۰+‰ را نشان میدهد، جاییکه بر منشاء ماگمایی این دو کانی سولفیدی دلالت دارد. ترسیم مقادیر ۱۸Oδ در برابر ۱۳Cδ در نمونههای کلسیت نشان از اختلاط سیالات ماگمایی با سیالات جوی در طی تکامل و توسعه این ذخیره دارد. تلفیق نتایج به دست آمده از مشاهدات صحرایی، کانیشناسی، ساخت و بافت، تیپ دگرسانیهای گرمابی، زمینشیمی REE و بررسیهای ایزوتوپهای پایدار نشان میدهد که کانهزایی رخ داده در منطقه شهرستانک شباهت زیادی به کانسارهای اپیترمال سولفیداسیون حدواسط دارد.
علی عابدینی،
دوره ۳۱۰۰، شماره ۱۰۰۰ - ( ۱۱-۱۴۰۱ )
چکیده
پهنه دگرسانی آرژیلیک منطقه شنین (غرب تاکستان، استان قزوین، ایالت فلززایی طارم- هشتجین) محصول نفوذ تودههای آذرین گرانیتی به سن الیگوسن به درون سنگهای داسیتی- ریوداسیتی ائوسن میانی میباشد. آنالیزهای پراش پرتو X (XRD) نشان میدهند که کوارتز و کائولینیت دو فاز کانیایی اصلی این پهنه دگرسانی هستند که توسط فازهای کانیایی فرعی نظیر هالویزیت، اسمکتیت، آلونیت، پیریت، روتیل، گوتیت، ایلیت، پلاژیوکلاز و سوانبرژیت همراهی میشوند. محاسبات تغییرات تعادل جرم عناصر نشان میدهند عناصر کمتحرکی نظیر Zr، Nb، Th، Ta و Y در طی فرآیندهای دگرسانی آرژیلیک متحمل تهیشدگی شدهاند. این رفتار غیر عادی دلیلی بر pH پایین سیالات مسئول دگرسانی، نسبت بالای آب به سنگ و فراوانی یونهای کمپلکس کننده در محلول میباشد. کاهش جرم U بر طبیعت اکسیدان سیالات مسئول دگرسانی دلالت دارد. تلفیق نتایج بدست آمده از زمینشیمی تعادل جرم و ضرایب همبستگی بین عناصر آشکار میکنند که جذب سطحی توسط کانیهای رسی و جانشینی ایزوموفی توسط روتیل نقش مهمی در توزیع و تثبت Ga، Hf و V در پهنه دگرسانی مورد مطالعه ایفا نموده است. غنیشدگی قابل توجه Mo، Sb و As، نسبت Rb/Sr بسیار پایین، ترکیب کانیشناسی پهنه دگرسانی و رخداد کانهزایی تیپ رگه - رگچهای (پیریت، کالکوپیریت، گالن و گوتیت) نشان میدهند که منطقه شنین شرایط بسیار مناسبی برای کانیسازی اپیترمال سولفیداسیون بالا دارد. بررسیهای بیشتر آشکار
میکنند که توزیع و تفریق عناصر کمیاب خاکی (REE) در طی تشکیل و تکامل پهنه دگرسانی آرژیلیک منطقه شنین توسط کانیهای فیلوسیلیکاتی، آلونیت و سوانبرژیت کنترل شده است.