خانم لیلا عبادی، آقای امین الله کمالی، آقای رسول فردوسی، آقای محمد فدائیان، آقای مسعود حیدری،
دوره ۲۳، شماره ۱ - ( ۱-۱۳۹۴ )
مهمترین تودههای سینیتی ایران، در شمال غرب و در استان آذربایجان شرقی برونزد دارند که در ارتباط با ماگماتیسم ائوسن فوقانی تا الیگوسن پایینی هستند. تودهی عباسآباد - باشکند، یکی از این تودههاست که به صورت چند تودهی کوچک و مجزا در غرب تودهی اصلی نفلین سینیت بزقوش قرار دارد. بافت ریزدانه، پورفیری و پورفیریتیک ریزدانه از بافتهای معمول این سنگهاست. براساس ردهبندی مدی، سنگهای مورد بررسی در ردهی شبهلوسیت سینیت، مونزودیوریت نفلیندار، سینیت آنالسیمدار و سینیت قرار میگیرند. کانیهای اصلی آن شامل پتاسیم فلدسپار، پلاژیوکلاز، شبهلوسیت، آنالسیم و نفلین میشوند و پیروکسن، الیوین، بیوتیت، هورنبلند، کدر، زیرکن و آپاتیت کانیهای فرعی سنگ را تشکیل میدهند. کانیهای ثانویه سنگ عبارتند از سریسیت، کلریت، اورالیت، ایدینگزیت، اکسیدآهن وکانیهای رسی. نتایج حاصل از پراش پرتو X وجود کانیهای آنالسیم، ناترولیت، نفلین و فلدسپارباریمدار (سلزین) را در این سنگها نشان میدهد. بر اساس نتایج تجزیه شیمی کلینوپیروکسنها، تمامی آنها در قلمرو پیروکسنهای کلسیم- منیزیم و آهندار قرار گرفتهاند. ترکیب عضو انتهایی پیروکسنها بین En۴۰,۷۵Fs۹,۴۰Wo۴۳,۹۸ تا En۴۳,۲۳ Fs۱۳,۶۱Wo۴۷,۸ متغیر است، که نشان دهندهی کلینوپیروکسنهای اوژیت دیوپسیدی در نفلین سینیتهای منطقهی مورد بررسی است. بر اساس ردهبندی شیمیایی، سنگهای مورد بررسی در گسترهی نفلینسینیت، سینیت و شبهدیوریت قرار میگیرند. همچنین این سنگها بر اساس کانیشناسی و ضریب آگپایتیک جزء نفلین سینیتهای میاشکایتیک محسوب میشوند. سری ماگمایی این سنگها با توجه به کانیهای سنگساز، پتاسی قلیایی تا شوشونیتی است. حضور کانیهای دارای آلومینیم و کانیهای فرومنیزین و کدر عامل اصلی کنترل کنندهی میزان اکسیدهای اصلی مانند Al۲O۳، K۲O، MgO و CaOدر سنگهای منطقه است. مقادیر K۲O با افزایش SiO۲ افزایش مییابد که نشان دهنده سرشت پتاس این سنگهاست. نمودارهای ژئوشیمیایی، عنکبوتی و الگوهای REE سنگهای مورد بررسی بیانگر یک محیط زمین ساختی وابسته به فرورانش این سنگهاست. غنیشدگی مشخص سنگهای قلیایی مورد بررسی از عناصری مثل Rb, Ba, Th, U, K میتواند در ارتباط با فرایندهای دگرنهادی گوشته باشد. وجود بیهنجاری منفی Ti, Nb, Ta و سرشت متاآلومینوس سنگهای مورد بررسی، احتمالاً ناشی از تأثیر فرورانش نئوتتیس بر منابع گوشتهای و نیز باعث غنیشدگی این سنگها از Pb و LREE ها شده است.