۶ نتیجه برای نظافتی
آقای رامین محمدی نیائی، آقای نیما نظافتی، آقای منصور قربانی، آقای جمال شیخ‌ذکریایی، خانم فرحناز دلیران،
دوره ۳۰، شماره ۲ - ( ۳-۱۴۰۱ )
چکیده
کانسار فراگرمایی سرب و روی (نقره) آی قلعه‌سی در شمالغرب ایران و جنوبشرق تکاب واقع است. جایگاه ساختاری آن در برخوردگاه کمربند آتشفشانی ارومیه- دختر با پهنه سنندج- سیرجان است. براساس بررسیهای میکروسکوپی و تجزیه به روش ریزپردازش الکترونی، ترکیب این سولفوسالت‌ها از سری تنانتیت- تتراهدریت است. این کانی‌ها بیشتر در کانیهای میزبان جایگزین شدهاند و نتایج ریزپردازش الکترونی نشان میدهد که ترکیب شیمیایی آنها وابسته به ترکیب کانیشناسی کانههای سولفیدی میزبان است. با نفوذ گنبدهای داسیتی نزدیک کانسار، سیالهای گرمابی با گریزندگی بالای گوگرد و آرسنیک و به‌طور فرعی آنتیموان تشکیل می‌شوند. فعالیت دوباره گسلها سبب برشی شدن کانههای سولفیدی اولیه شده و زمینه را برای نفوذ سیالهای گرمابی فراهم میکند. نفوذ و چرخش این سیالها در بخشهای برشی شده کانسار به‌دلیل گریزندگی بالای گوگرد و آرسنیک، شرایط ترمودینامیکی جدیدی را برای سامانه موجب شده که خود سبب ناپایداری کانیهای سولفیدی میشود. در وضعیت جدید، خردههای برشی کانههای اسفالریت، کالکوپیریت و پیریت با این سیالها واکنش کرده و کانههای سولفوسالت سری تنانتیت- تتراهدریت را بوجود می‌آورند.
آقای محمد پارسایی، خانم سارا درگاهی، آقای محسن آروین، آقای علیرضا شاکر، آقای نیما نظافتی،
دوره ۳۰، شماره ۲ - ( ۳-۱۴۰۱ )
چکیده
گستره کانسار درآلو از نظر ساختاری در پهنه ایران مرکزی و کمان ماگمایی ارومیه دختر و در جنوب استان کرمان واقع است. در این منطقه، روانههای آندزیتی و سنگهای آذرآواری ائوسن در معرض تودههای نفوذی نیمه عمیق الیگومیوسن قرار گرفتهاند. اغلب نمونههای نفوذی از نوع گرانودیوریت پورفیری تا مونزوگرانیت پورفیری با زمینه ریزدانهای هستند و دگرسانی شدید از نوع فیلیک نشان میدهند. براساس شواهد کانیشناسی و زمین شیمیایی، سنگهای گرانیتوئیدی درآلو در سری آهکی قلیایی جای میگیرند و دارای طبیعت متاآلومین تا کمی پرآلومین و از نوع I هستند. در بیشتر نمونهها، ناهنجاری منفی آشکاری از Nb-Ti دیده میشود که این امر با جدایش فازهای تیتانیومدار چون تیتانیت و تیتانومگنتیت توجیه میشود. همچنین غنیشدگی آشکار در عناصر سنگ دوست درشت یون (چون K، Rb، Ba و Cs) و عناصر خاکی نادر سبک نسبت به عناصر با شدت میدان بالا (چون، Nb، Ti و Zr) و عناصر خاکی نادر سنگین، از ویژگیهای زمین شیمیایی ماگماهای تولید شده در محیطهای فرورانش هستند. بنابراین چنین برداشت میشود که سنگهای گرانیتی درآلو باید در یک محیط کرانه فعال قارهای، به علت فرورانش پوسته اقیانوسی نئوتتیس به زیر ایران مرکزی در زمان ترشیری به وجود آمده باشند.
آقای امید باغبانان، آقای علیرضا جعفری‌راد، آقای سید جمال شیخ ذکریایی، آقای نیما نظافتی،
دوره ۳۰، شماره ۳ - ( ۷-۱۴۰۱ )
چکیده
ذخیره مس قشلاق در کمربند فلززایی طارم-هشتجین (THMB) در شمالغرب ایران واقع است. کانه‌زایی با میزبانی سنگهای آتشفشانی و آتشفشانی‌آواری سازند کرج در موقعیت کمان ماگمایی صورت گرفته است. زمین شیمی سنگ میزبان موقعیت ماگمای برآمده از فرورانش و ترکیب آندزیت-بازالتی با کانیشناسی غالب پلاژیوکلاز-پیروکسن را نشان داد. همبستگی آلومینیوم، آهن، کلسیم و منیزیم را می‌توان به این مجموعه کانی‌ها مربوط دانست. همچنین به علت کانه‌زایی غالب سولفیدها، همبستگی قوی بین عناصر گوگرد دوست چون سرب، روی، گوگرد، نقره و مس دیده شد. براساس نتایج کانیشناسی و روابط همبرزایی، چهار مرحله اصلی کانیسازی تشخیص داده شد: مرحله نخست با تشکیل پیریت در شرایط کاهیده در محیط تدفینی کف دریا و دگرسانی پروپلیتی همراه است. این دگرسانی در نتیجه آمیختگی سیالهای ماگمایی با جوی یا آب دریا ایجاد میشود که در این پژوهش با نتایج تصحیح شده ایزوتوپ اکسیژن نمونههای رگه کوارتز (۵/۶ - ۱/۲ در هزار) با دمای همگن‌شدگی ۳۸۹ درجه سانتیگراد و با فرض مقادیر δ۱۸O برابر با ۱۰-۶ درهزار سیال ماگمایی و مقادیر δ۱۸O برابر با ۹/۰- تا ۸/۰- درهزار آب دریای ائوسن تایید شد. با افزایش عمق، مرحله دوم در اثر سخت‌شدگی و نیروی ناشی از فشار سنگ ایستایی و فعالیت آذرین، چرخش سیالهای ماگمایی و بین‌سازندی رخ میدهد . سیالهای غنی از مس به سمت بالا مهاجرت کرده و با ورود به واحد بازالتی- آندزیتی پیریت‌دار، کاهیده می‌شوند و در مکان‌های مطلوب کالکوپیریت و کالکوسیت تشکیل میشود. در مرحله تدفینی عمیق‌تر (مرحله ۳)، کانیهای برنیت و دیژنیت جانشین کانیهای پیشین می‌شوند. در مرحله (مرحله ۴)، کانیهای اکسیدی (چون هماتیت، مگنتیت) و نیز مالاکیت در حفرهها و درزه‌ها ایجاد شدهاند. برپایه این نتایج، می‌توان کانه‌زایی کانسار مس قشلاق را از نوع مانتو در نظر گرفت.
آقای محمد صالح آبیاری فرد، آقای محمد لطفی، آقای مهراج آقازاده، آقای نیما نظافتی،
دوره ۳۱، شماره ۱ - ( ۱-۱۴۰۲ )
چکیده
کانسار آهن گویداش در جنوب استان آذربایجان شرقی و در ۲۷ کیلومتری جنوب غرب شهر قره آغاج در دورترین بخش شمال غربی پهنه سنندج- سیرجان واقع است. در این پژوهش، کانیشناسی کانسنگ و زمینشیمی تودههای نفوذی مولد اسکارن بررسی شده است. گرانیتوئیدهایی با ترکیب دیوریت- مونزودیوریت پورفیری و گرانودیوریت- مونزوگرانیت پورفیری به درون سنگهای کربناتی ژوراسیک نفوذ کرده و باعث کانیسازی اسکارن آهن گویداش شدهاند. کانسنگ بیشتر از مگنتیت به همراه کانیهای فرعی هماتیت، پیریت، کالکوپیریت، تتراهدریت، تنانتیت و گوتیت تشکیل شده است. پهنه اسکارنی کانیهای مختلفی از جمله گارنت (گروسولار و آندرادیت)، پیروکسن، کلریت، اپیدوت، اکتینولیت، کلسیت و کوارتز را شامل میشود. این مجموعه کانیشناسی، گویای ماهیت کلسیمی اسکارن است. سنگهای آذرین مولد اسکارن در نمودارهای زمین شیمیایی در گسترههای گرانیت و مونزودیوریت جای میگیرند. همه این سنگها دارای ماهیت آهکی قلیایی، سنگهای دیوریتی دارای ماهیت متاآلومین و سنگهای گرانودیوریتی دارای ماهیت پرآلومین هستند. سنگهای گرانودیوریتی ماهیت آداکیتی با سیلیس بالا و سنگهای دیوریتی ماهیت آهکی قلیایی معمولی دارند. غنیشدگی از عناصر Rb، Th، Ba و U، و تهی‌شدگی از عناصر Nb و Ti نسبت به گوشته اولیه قابل مقایسه با سنگهای شکل گرفته در پهنههای فرورانشی است. الگوهای عناصر نادرخاکی بهنجار شده با کندریت برای سنگهای مورد بررسی تقریباً شبیه بوده و نشان دهنده غنی بودن آنها از عناصر خاکی نادر سبک (LREE) در مقایسه با عناصر خاکی نادر سنگین (HREE) هستند. نسبت LaN/YbN در این سنگها نشانگر نبود گارنت در محل خاستگاه و عمق کم تشکیل ماگماست. ماگمای مولد سنگهای گرانودیوریتی برآمده از ذوب پوسته زیرین نازک شده است. نسبتهای Nb/Zr و Sr/Ce در این سنگها بیانگر ماگمای ناشی از ذوب پوسته اقیانوسی فرو رونده و رسوبهای روی آن هستند. سنگهای مورد بررسی در قلمرو نفوذی‌های وابسته به فعالیت ماگمایی در کرانه فعال قاره، در یک کمان قارهای جای دارد.
آقای نادر گلشنی‌نسب، آقای علیرضا جعفری‌راد، آقای محسن موید، آقای نیما نظافتی،
دوره ۳۱، شماره ۱ - ( ۱-۱۴۰۲ )
چکیده
منطقه جیزوان با مساحت ۴۵ کیلومتر مربع در ۷۰ کیلومتری شمال غرب زنجان و در پهنه فلززایی طارم- هشتجین واقع است. واحدهای سنگی عمده در منطقه جیزوان شامل توالی منظمی از طبقههای نازک لایه توف و توف برشی شده با ترکیب حدواسط تا بازیک با میان لایه‌هایی از آندزیت و بازالت به سن ائوسن است. افزون بر آن، واحدهای آتشفشانی تراکیتی و تراکی آندزیتی به سن الیگوسن نیز در منطقه گسترش دارند. در شرق منطقه، به بخش‌هایی از توالی توف و توف برشی شده، تودههای نیمه‌عمیق کوارتز مونزونیت، مونزودیوریت و سینیت نفوذ کردهاند. در نتیجه این رویداد و به دلیل حضور ساختارهای خطی و نفوذ سیالهای گرمابی، این سنگها دستخوش دگرسانی آرژیلیک پیشرفته شدهاند. کانیسازی کربناتی (مالاکیت) و سولفیدی مس (کالکوپیریت، بورنیت، تتراهدریت-تنانتیت و کالکوسیت-کوولیت) به همراه کانیهای پیریت، گالن، اسفالریت، آرسنوپیریت، کوارتز، کلسیت و گوتیت با بافت رگه-رگچهای در واحدهای نام برده گسترش یافتهاند. از بررسی میانبارهای سیال اولیه با دو فاز مایع و گاز، دماهای همگن‌شدگی از ۶/۹۵ تا °C ۹/۲۶۸ با بیشترین فراوانی در °C ۱۸۵ ثبت شد. شوری سیالهای کانهزا بین ۶۵/۴ تا ۸/۲۳ درصد وزنی معادل NaCl و چگالی آنها در گستره ۷۷/۰ تا ۰۸/۱ گرم بر سانتیمتر مکعب است. براساس دادههای میانبارهای سیال، آمیختگی آب‌های ماگمایی با آب‌های جوی عامل اصلی تهنشست عناصر فلزی و رخداد کانیسازی در منطقه جیزوان است. این نتایج، همپوشی بسیاری با دادههای معرف قلمرو کانسارهای فراگرمایی (Epithermal) دارند.
خانم پریوش مهدوی، آقای علیرضا جعفری راد، خانم ثریا هویس ابیچلر، آقای محمد لطفی، آقای نیما نظافتی،
دوره ۳۱، شماره ۳ - ( ۷-۱۴۰۲ )
چکیده
کانسار مس- طلای پورفیری شادان در کرانه شرقی کمربند آتشفشانی- نفوذی ترشیری قطعه لوت قرار دارد. محلولهای ماگمایی- گرمابی برآمده از داربستی گرانیتی- گرانودیوریتی پورفیری که بیشتر در سنگهای آتشفشانی ائوسن نفوذ کردهاند باعث رخداد انواع دگرسانیهای فراگیر پتاسیمی، پتاسیمی- فیلیک، آرژیلیک و پروپیلیتیک در منطقه شدهاند. سامانه کانیزایی در ذخیره شادان به صورتهای پورفیری، فراگرمایی-رگهای و برشهای گرمابی کانهدار رخ داده است. کانیسازی پورفیری بیشتر بصورت افشان و داربستی در توده گرانودیوریتی و نوع رگهای بصورت رگچههای کوارتز سولفیدی و کربناتی با روند عمومی شمالغرب- جنوبشرق دیده میشود. کانیزایی به دو صورت اکسیدی (بیشتر هماتیت، مگنتیت، لیمونیت و گوتیت) و سولفیدی (بیشتر پیریت، کالکوپیریت، بورنیت و کولیت) قابل شناسایی است. با توجه به شواهد صحرایی، میکروسکوپی و دماسنجی، خاستگاه کانسار مس- طلای شادان در گستره ذخایر پورفیری – فراگرمایی قرار دارد. نتایج تجزیه کانسنگ اولیه نشان میدهد که عناصر اصلی در کانسنگ مس و طلا هستند. طیف پراکندگی انرژی پرتوی ایکس (EDX) ۵۳ ذره طلا نشان میدهد که طلای آزاد یا الکتروم در اندازه حدود ۱ تا ۱۰ میکرون به سه صورت؛ تکی، بین دانهای و به دام افتاده و بیشتر درون کانیهای اکسیدی لیمونیت و هماتیت تشکیل شده است.
