آقای کمال سیاه چشم، خانم سولماز جعفرصادقی پورناکی،
دوره ۲۹، شماره ۲ - ( ۴-۱۴۰۰ )
چکیده
کانیسازی نوع گرمابی منگنز در منطقه آتشفشانی- رسوبی قره‌سبلان (شمال مشگین‌شهر) و در دورترین بخش شرقی ایالت فلززایی قره‌داغ- سبلان قرار دارد. این منطقه پوشیده از سنگهای آتشفشانی-آذرآواری و برونزد محدود توده‌های نیمه‌نفوذی (کوارتزمونزودیوریتی) با سن ائوسن تا الیگوسن است. تراکی آندزیت پورفیری برشی شده و توف ریولیتی تا ریوداسیتی میزبان کانه‌زایی منگنز به صورت رگه-رگچه‌ای، گژنه‌های پراکنده و سیمان پرکننده پهنه‌های برشی هستند. شکستگی‌ها و ریز شکاف‌های با راستای غالب شمال شرقی- جنوب غربی (NE-SW)، ناشی از رها شدن نیروهای فشارشی غیر‌همراستا، بعنوان کنترل‌کننده‌های ساختاری کانیسازی منگنز عمل نموده‌اند. کانی‌شناسی اصلی ذخیره را پیرولوسیت، منگانیت، پسیلوملان، هماتیت و گوتیت با بافت غالب پرکننده فضای خالی، جانشینی، توده‌ای، کلوئیدی و برشی تشکیل می‌دهند. الگو‌های توزیع عناصر خاکی نادر (REE) در همه نمونه‌های کانسنگ بیانگر ناهنجاری منفی مشخص Ce (۱۳/۰- ۰۴/۰، میانگین ۰۸/۰) و ناهنجاری نسبتاً مثبت Eu (۳۸/۰- ۲۸/۰، میانگین ۳۲/۰) هستند. نسبت‌های Mn/Fe (میانگین ۲۲/۴۱)، Co/Ni (میانگین ۲۴/۵)، Co/Zn (میانگین ۲۸/۰)، U/Th (میانگین ۶۸/۰)، La/Ce (میانگین ۷۷/۱)، Lan/Ndn (میانگین ۸۲/۲)، Dyn/Ybn (میانگین ۱۶/۳)، نسبت عناصر خاکی نادر سبک به سنگین (میانگین ۵۱/۹) و مقدار کل REEها (میانگین ۷۰/۶۳) میتواند نشانگر قرارگیری این ذخیره در رده ذخایر گرمابی منگنز داشته باشد. ماهیت اکسیدی سیال کانه‌دار و افزایش pH ناشی از آبکافت فلدسپارها طی تشکیل پهنه‌های دگرسانی درونزاد به ترتیب عوامل اصلی و فرعی در ته نشست کانی‌های منگنز شناخته واقع شده‌اند.
