دوره 31، شماره 3 - ( 7-1402 )
جلد 31 شماره 3 صفحات 522-509 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Zurmand Sangari M, Ahmadi Khalaji A, Noori Khankahdani K, Tahmasbi Z. Petrology and mineral chemistry of serpentinized peridotites in the south of Bavanat (Fars Province). www.ijcm.ir 2023; 31 (3) :509-522
URL: http://ijcm.ir/article-1-1806-fa.html
URL: http://ijcm.ir/article-1-1806-fa.html
زورمند سنگری مریم، احمدی خلجی احمد، نوری خانکهدانی کمال، طهماسبی زهرا. سنگ‌شناسی و شیمی کانی پریدوتیتهای سرپانتینی شده جنوب بوانات (استان فارس). مجله بلورشناسی و کانی شناسی ایران. 1402; 31 (3) :509-522
1- گروه زمین‌شناسی، دانشکده علوم پایه، دانشگاه لرستان، خرم آباد ، ایران
2- گروه زمین‌شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد شیراز، شیراز، ایران
2- گروه زمین‌شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد شیراز، شیراز، ایران
چکیده: (872 مشاهده)
منطقه مورد بررسی در پهنه زاگرس مرتفع قرار دارد و بخشی از افیولیت نی‌ریز محسوب می‌شود. در این منطقه، مجموعه افیولیتی به صورت آمیزه رنگین کوچک شامل چرت‌های رادیولاریتی و سنگ‌های پریدوتیتی سرپانتینی شده است. سنگ‌های پریدوتیتی اغلب از نوع هارزبورژیت به شدت سرپانتینی شده هستند. این سنگ‌ها دارای الیوین، پیروکسن، سرپانتین و اسپینل هستند که الیوین‌ها به شدت به سرپانتین و پیروکسن‌ها به بستیت تبدیل شده‌اند. از این رو، کانی‌های گروه سرپانتین بسیار در این سنگ‌ها دیده می‌شوند. اسپینل نیز به صورت بی‌شکل و آمیبی در این سنگ‌ها یافت می‌شود. بر اساس شیمی کانی، سرپانتین‌ها در گستره پایداری هر سه فاز کانیایی لیزاردیت، کریزوتیل و آنتیگوریت و در گستره سرپانتینیت‌های شبه ریخت قرار دارند و از این رو برآمده از جایگزینی پسرونده الیوین و پیروکسن با سرپانتین‌ها هستند. همچنین این کانی‌ها بیشتر در گستره‌های شبکه الیوین (Ol-mesh) و بستیت کلینوپیروکسن واقع بوده و از این رو ناشی از دگرگونی پسرونده سنگ‌های هارزبورژیتی و دونیتی هستند. اسپینل‌ها از نوع کروم اسپینل هستند و در گستره پلوناست قرار دارند. این کروم اسپینل‌ها از نوع افیولیتی بوده و دارای ماهیت پسماندی هستند. مقادیر پایین TiO2 و غنی‌شدگی این اسپینل‌ها از Cr شبیه اسپینل در هارزبورژیت‌های جلو قوس است. همچنین این اسپینل‌ها، افزون بر داشتن مشخصه پریدوتیتهای آلپی، در گستره همپوشی پریدوتیتهای فرافرورانش با آبیسال نیز قرار می‌گیرند. بنابراین، پریدوتیتهای سرپانتینی شده مورد بررسی از درجههای بالای ذوب بخشی (30-25 درصدی) یک گوشته تهی شده و زیر اقیانوسی در یک محیط فرافرورانش - جلو قوس تشکیل شده‌اند.
فهرست منابع
1. [1] Zhou M. F., Robinson P. T., Malpas J., Li Z., "Podiform chromitites in the Luobusa ophiolite (Southern Tibet): Implications for melt-rock interaction and chromite segregation in the upper mantle", Journal of Petrology, 37, (1996) 3-21. [DOI:10.1093/petrology/37.1.3]
2. [2] Dick H.J.B., Bullen T., "Chromian spinel as a petrogenetic indicator in abyssal and alpine type peridotites and spatially associated lavas", Contributions to Mineralogy and Petrology, 86, (1984) 54-76. [DOI:10.1007/BF00373711]
3. [3] Farahat E. S., "Chrome-spinels in serpentinites and talc carbonates of the El Ideid-El Sodmein District, central Eastern Desert, Egypt: their metamorphism and petrogenetic implications", Chemie der Erde, 68, (2008) 193-205. [DOI:10.1016/j.chemer.2006.01.003]
4. [4] Arai S., "Characterisation of spinel peridotites by olivine-spinel compositional relationships: Review and interpretation", Chemical Geology, 113, (1994) 191-204. [DOI:10.1016/0009-2541(94)90066-3]
5. [5] Monsef I., Monsef R., Mata J., Zhang Z., Pirouz M., Rezaeian M., Esmaeili R., Xiao W., "Evidence for an early-MORB to fore-arc evolution within the Zagros suture zone: Constraints from zircon U-Pb geochronology and geochemistry of the Neyriz ophiolite (South Iran)", Gondwana Research, 62, (2018) 287-305. [DOI:10.1016/j.gr.2018.03.002]
6. [6] Sarkarinejad K., "Petrology and tectonic setting of the Neyriz ophiolite, southeastern Iran", In Proceedings of the 29th International Geological Congress, Part D. Edited by A. Ishiwatari, J. Malpas, and H. Ishizuka., (1994) 221-234.
7. [7] Ricou L.E., "Evolution structurale des Zagrides. La region Clef de Neyriz (Zagros Iranien) ", Mem. Soc. Geol. Fr., Nouvelle Serie-Tom LV, 55, (1976) 140 p.
8. [8] Arvin M., "Petrology and geochemistry of ophiolites and associated rocks from the Zagros suture. Neyriz, Iran", Ph. D. thesis, London, London University, (1982).
9. [9] Babaie H.A., Babaei A., Ghazi A.M., Arvin M., "Geochemical, 40Ar/39Ar age, and isotopic data for crustal rocks of the Neyriz ophiolite, Iran", Canadian Journal of Earth Sciences, 43, (2006) 57-70. [DOI:10.1139/e05-111]
10. [10] Rajabzadeh M.A., Hedayati M., "The role of pH, organic matter and weathering intensity on geochemical and mineralogical characteristics of Ni-bearing laterites in the Bavanat region, Fars province", Journal of Economic Geology, 12, (2020) 39-40.
11. [11] Hoshmandzade A., Sohili M., "Description of Geological Map of Eqhlid Sheet, Geological map of Iran", 1:250000 Series sheet G10, Geological survey of Iran, (1990).
12. [12] Dungan, M.A. A "microprobe study of antigorite and some serpentine pseudomorphs", Canadian Mineralogist, 17, (1979) 711-784.
13. [13] Lafay R., Montes-Hernandez G., Janots E., Chiriac R., Findling N., Toche F., "Nucleation 720 and growth of chrysotile nanotubes in H2SiO3-MgCl2-NaOH medium from 90 to 300°C", Chemistry-A European Journal, 19, (2013) 5417-5424. [DOI:10.1002/chem.201204105]
14. [14] Wicks F.J., Plant A.G., "Electron-microprobe and X-ray microbeam studies of serpentinite textures", Canadian Mineralogists, 17, (1979) 785-830.
15. [15] Ashwal L. D., Cairncross B., "Mineralogy and origin of stichtite in chromite bearing serpentinites", Contributions to Mineralogy and Petrology, 127, (1997) 75-86. [DOI:10.1007/s004100050266]
16. [16] Coleman R.G., "Plate tectonic emplacement of upper mantle peridotite along continental edges", Journal of Geological Research, 76, (1971) 1212-1222. [DOI:10.1029/JB076i005p01212]
17. [17] Deer W.A., Howie R.A., Zussman J., "An introduction to the rock forming minerals", Wiley New, York, (1992) 1-696.
18. [18] Stevens R. E., "Composition of some chromites of the western Hemisphere", American Mineralogist, 29, (1994) 1-34.
19. [19] Irvine T., "Chromian spinel as a petrogenetic indicator: Part 2. Petrologic applications", Canadian Journal of Earth Sciences, 4, (1967) 71-103. [DOI:10.1139/e67-004]
20. [20] Jan M.Q., Windley B.F., "Chromian spinel-silicate chemistry in ultramafic rocks of the Jijal complex Northwestern Pakistan", Journal of Petrology, 34, (1990) 667-715. [DOI:10.1093/petrology/31.3.667]
21. [21] Bonavia F. F., Diella V., Ferrario A., "Precambrian podiform chromitites from Kenticha Hill, southern Ethiopia", Economic Geology, 88, (1993) 198-202. [DOI:10.2113/gsecongeo.88.1.198]
22. [22] Proenza J. A., Zaccarini F., Lewis J.F., Longo F., Garuti G., "Chromian spinel composition and the platinum-group minerals of the PGE-rich Loma Peguera chromitites, Loma Caribe peridotite, Dominican Republic", The Canadian Mineralogist, 45, (2007) 631-648. [DOI:10.2113/gscanmin.45.3.631]
23. [23] Kepezhinskas P. K., Defant M. J., Drummond M. S., "Na metasomatism in the island - arc mantle by slab melt- peridotite interaction: evidence from mantle xenoliths in the North Kamchatka arc", Journal of petrology, 36, (1995) 1505-1527.
24. [24] Rollinson H., "The geochemistry of mantle chromitites from the northern part of the Oman ophiolite: Inferred parental melt compositions", Contributions to Mineralogy and Petrology, 156 (2008), 273-288. [DOI:10.1007/s00410-008-0284-2]
25. [25] Aswad K.J.A., Aziz N.R.H., Koyi H.A., "Cr-spinel compositions in serpentinites and their implications for the petrotectonic history of the Zagros Suture Zone, Kurdistan Region, Iraq", Geological Magazine, 148, (2011) 802-818. [DOI:10.1017/S0016756811000422]
26. [26] Kelemen P. B., Hirth G., Shimizu N., Spiegelman M., Dick H. J. B., "A review of melt migration processes in the adiabatically upwelling mantle beneath oceanic spreading ridges", Philosophical Transactions of the Royal Society of London, 355, (1997) 283-318. [DOI:10.1098/rsta.1997.0010]
27. [27] Suhr G., Hellebrand E., Snow J. E., Sec H. A., Hofmann A. W., "Significance of large, refractory dunite bodies in the upper mantle of the Bay of Islands Ophiolite", Geochemistry, Geophysics, Geosystems, 4 (2003). [DOI:10.1029/2001GC000277]
28. [28] Morgan Z., Liang Y., Kelemen P., "Significance of the concentration gradients associated with dunite bodies in the Josephine and Trinity ophiolites" Geochemistry, Geophysics, Geosystems, 9, 7 (2008) CiteID Q07025. [DOI:10.1029/2008GC001954]
29. [29] Kamenetsky V.S., Crawford A.J., Meffre S., "Factors controlling chemistry of magmatic spinel: an empirical study of associated olivine, Cr-spinel and melt inclusions from primitive rocks", Journal of Petrology, 42, (2001) 655-671. [DOI:10.1093/petrology/42.4.655]
30. [30] Pearce J.A., Barker P.F., Edwards S., Parkinson I.J., Leat P.T., "Geochemistry and tectonic significance of peridotites from the South Sandwich arc-basin system, South Atlantic", Contributions to Mineralogy and Petrology, 139, (2000) 36-53. [DOI:10.1007/s004100050572]
31. [31] Arai S., "Chemistry of chromian spinel in volcanic rocks as a potential guide to magma chemistry", Mineralogical Magazine, 56, (1992) 173-184. [DOI:10.1180/minmag.1992.056.383.04]
32. [32] Monnier C., Girardeau J., Maury R., Cotten J., "Back-arc basin origin for the East Sulawesi ophiolite (eastern Indonesia)", Geology, 23, (1995) 851-854.
https://doi.org/10.1130/0091-7613(1995)023<0851:BABOFT>2.3.CO;2 [DOI:10.1130/0091-7613(1995)0232.3.CO;2]
33. [33] Choi S.H., Shervais J.W., Mukasa S.B., "Supra-subduction and abyssal mantle peridotites of the Coast Range ophiolite", Contributions to Mineralogy and Petrology, 156, (2008) 551-576. [DOI:10.1007/s00410-008-0300-6]
34. [34] Arai S., Kadoshima K., Morishita T., "Widespread arc-related melting in the mantle section of the northern Oman ophiolite as inferred from detrital chromian spinels", Journal of the Geological Society of London, 163, (2006) 869-879. [DOI:10.1144/0016-76492005-057]
35. [35] McDonough W.F., Frey F.A., "REE in upper mantle rocks", In: Geochemistry and mineralogy of rare Earth elements. Lipin, B. and McKay, G.R. (Editors), Mineralogical Society of America, Chelsea, Michigan, (1989) 99-145. [DOI:10.1515/9781501509032-008]
36. [36] Ishii T., Robinson P. T., Maekawa H., Fiske R., "Petrological studies of peridotites from diapiric serpentinite seamounts in the Izu-Mariana fore-arc, Leg 125", In: Fryer P, Pearce JA, Stokking LB (eds) Proceedings of the Ocean Drilling Program, Scientific Results, College Station, 125, (1992) 445-485. [DOI:10.2973/odp.proc.sr.125.129.1992]
37. [37] Jaques A. L., Green D. H., "Anhydrous melting of peridotite at 0-15 kb pressure and the genesis of tholeiitic basalts" Contribution to Mineralogy and Petrology, 73,(1980) 287-310. [DOI:10.1007/BF00381447]
38. [38] Hellebrand E., Snow J. E., Dick H. J. B., Hofmann A. W., "Coupled major and trace elements as indicators of the extent of melting in mid-ocean-ridge peridotites", Nature, 410, (2001) 677-681. [DOI:10.1038/35070546]
39. [39] Niu Y., Batiza R., "An empirical method for calculating melt compositions produced beneath mid-ocean ridges: Application for axis and off-axis (seamounts) melting", Journal of Geophysical Research, 96, (1991) 21753-21777. [DOI:10.1029/91JB01933]
40. [40] Prinz M., Keil K., Green J.A., Reid A.M., Bonatti E., Honnorez J., "Ultramafic and mafic dredge samples from the equatorial Mid-Atlantic Ridge and fractures zones", Journal of Geophysical Research, 81, (1976) 4087-4103. [DOI:10.1029/JB081i023p04087]
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
