دوره 33، شماره 1 - ( 1-1404 )
جلد 33 شماره 1 صفحات 96-81 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Abedini A, Khisravi M. Mineralogy and geochemistry of the Sari-Tappeh kaolin deposit, northeast of Marand, NW Iran. www.ijcm.ir 2025; 33 (1) :81-96
URL: http://ijcm.ir/article-1-1911-fa.html
URL: http://ijcm.ir/article-1-1911-fa.html
عابدینی علی، خسروی مریم. کانیشناسی و زمین‌‌شیمی ذخیره کائولن ساریتپه، شمالشرق مرند، شمالغرب ایران. مجله بلورشناسی و کانی شناسی ایران. 1404; 33 (1) :81-96
علی عابدینی*1 
، مریم خسروی2
، مریم خسروی2
1- گروه زمین‌شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه ارومیه، ایران، ارومیه، ایران
2- دانشکده مهندسی معدن، دانشگاه صنعتی اصفهان، اصفهان، ایران
2- دانشکده مهندسی معدن، دانشگاه صنعتی اصفهان، اصفهان، ایران
چکیده: (1012 مشاهده)
ذخیره کائولن ساریتپه در 10 کیلومتری شمالشرق مرند، استان آذربایجان شرقی، شمالغرب ایران واقع است و با سنگهای آذرین آتشفشانی (داسیت - آندزیت) الیگوسن میزبانی میشود. کائولینیت، کوارتز، آلونیت، هالویزیت، روتیل و پیریت کانیهای بخش مرکزی ذخیره هستند. این در حالی است که بخش بیرونی ذخیره شامل کانیهای کائولینیت، کوارتز، اسمکتیت، ایلیت، کلریت، گوتیت و پلاژیوکلاز است. همبستگیهای منفی Al2O3-SiO2، SiO2-LOI و Al2O3-K2O آشکار میکنند که کائولینیتیشدن در ذخیره ساریتپه در اثر عملکرد فرآیندهای گرمابی گسترش یافته است. افزایش در نسبتهای (La/Yb)N و عناصر خاکی نادر سبک (LREE) به سنگین (HREE)، (LREE/HREE)N، از مرکز به سمت بیرون ذخیره و تغییرات کانیشناسی دلیلی بر افزایش pH محلولهای گرمابی در اثر واکنش با سنگهای درونگیر و جذب ترجیحی LREEها توسط رسها (کائولینیت، اسمکتیت و ایلیت) و گوتیت هستند. نقش موثر فرآیندهای درونزاد و سیالهای دما بالا طی گسترش ذخیره کائولن با بیهنجاریهای منفی Ce و Eu، و همبستگیهای مثبت و قوی بین P2O5 با (La/Lu)N و (LREE/HREE)N قابل برداشت است. افزون بر این، مقادیر شاخصهای زمین شیمیایی چون TiO2+Fe2O3 و La+Ce+Y همپوشی محدود فرآیندهای برونزاد بر فرآیندهای درونزاد طی گسترش و تشکیل ذخیره کائولن ساریتپه را پیشنهاد مینمایند. نتایج به دست آمده از بررسیهای کانیشناسی و زمینشیمیایی نشان میدهند که محلولهای اسیدسولفاتی نقش مهمی در تشکیل ذخیره داشتهاند.
فهرست منابع
1. [1] Dill H. G., Bosse R., Henning K. H., Fricke A., Ahrendt H., "Mineralogical and
2. chemical variations in hypogene and supergene kaolin deposits in a mobile fold belt
3. the Central Andes of northwestern Peru", Mineralium Deposita 32 (1997) 149˗¬163. [DOI:10.1007/s001260050081]
4. [2] Cravero F., Dominguez E., Iglesias C., "Genesis and applications of the Cerro Rubio kaolin deposit, Patagonia (Argentina)", Applied Clay Science 18 (2001) 157˗172. [DOI:10.1016/S0169-1317(00)00021-1]
5. [3] Karakaya M. C., Karakaya N., Temel A., Yavuz F., "Mineralogical and geochemical properties and genesis of kaolin and alunite deposits, SE of Aksaray (Central Turkey)", Applied Geochemistry 124 (2021) 104830. [DOI:10.1016/j.apgeochem.2020.104830]
6. [4] Kadir S., Kulah T., Eran M., Önagil N., Gurel A., "Minerlogical and geochemical characteristics and genesis of the Gözelyurt alunite-bearing kaolinite deposit within the late Miocene Gördeles ignimbrite, central Anatolia, Turkey ", Clays and Clay Minerals 62 (2014) 477˗499. [DOI:10.1346/CCMN.2014.0620603]
7. [5] Sayit I. Ö., Türkmenoğlu A. G., Demirci C. S. A. S., "Hydrothermal alteration products in the vicinity of the Ahırözü kaolin deposits, Mihalıççık-Eskişehir,Turkey", Clay Minerals 53 (2018) 289˗303. [DOI:10.1180/clm.2018.19]
8. [6] Baioumy H., Farahat, M., Arifin M. H., Anuar M. N. A. B., Al-Kahtany K., "Hypogene kaolin deposits from felsic intrusive rocks (Peninsular Malaysia) with special reference to rare earth elements and stable isotopes geochemistry", Geosciences Journal 25 (2021) 863˗876. [DOI:10.1007/s12303-021-0003-9]
9. [7] Galán E., Aparicio P., Fernández-Caliani J. C., Miras A., Márquez M. G., Fallick A. E., Clauer N., "New insights on mineralogy and genesis of kaolin deposits: The Burela kaolin deposit (Northwestern Spain)", Applied Clay Science 131 (2016) 14˗26. [DOI:10.1016/j.clay.2015.11.015]
10. [8] Kadir S., Ateş H., Erkoyun H., Külah T., Esenli F., "Genesis of alunite-bearing kaolin deposit in Mudamköy member of the Miocene Göbel Formation, Mustafakemalpaşa (Bursa), Turkey", Applied Caly Science 221 (2022) 106407. [DOI:10.1016/j.clay.2022.106407]
11. [9] Pracejus B., Abbasi I. A., Al-Khirbash S., Al-Aamri M., "Nature, genesis and industrial properties of the kaolin from Masirah Island, Oman", Clay Minerals 52 (2017) 275˗297. [DOI:10.1180/claymin.2017.052.3.01]
12. [10] Alipour V., Abedini A., "Behaviour of major, minor and trace elements (including REEs) during kaolinization processes at Zonouz deposit, northeast of Marand, East Azarbaidjan province", Journal of Economic Geology 3 (2012) 231˗249.
13. [11] Eftherkhar-Nezhad J., Ghorashi M., Mehrparto S., Arshadi S., Sohrehbakhsh A., "Geological map of the Tabriz-Poldasht (scale 1:250000)", Geological Survey of Iran (1991).
14. [12] Abdolahi M.R., Hosseini M., "Geological map of the Jolfa (scale 1:100000)", Geological Survey of Iran (1996).
15. [13] Nabavi M. H., "An introduction to the geology of Iran", Geological Survey of Iran Publication (1976) 1˗105.
16. [14] Taylor Y, McLennan S. M., "The continental crust: Its composition and evolution", 1st ed. Oxford, UK: Blackwell (1985).
17. [15] Berger B.R., Henley R.W. "Advances in the understanding of epithermal gold-silver deposits, with special reference to the western United States", Economic Geology Monograph 6 (1989). https:// doi. org/ 10. 5382/ Mono. 06. 32.
18. [16] Hedenquist J. W., Arribas A., Gonzalez-Urien E. "Exploration for epithermal gold deposits", Reviews in Economic Geology 13(2000) 45˗77. [DOI:10.5382/GB.31.02]
19. [17] Ece O. A., Schroeder P. A., Smilley A., Wampler A., "Acid sulfate alteration of volcanic rocks and genesis of halloysite and alunite deposits in the Biga Peninsula, NW Turkey", Clay Minerals 43 (2008) 281˗315. [DOI:10.1180/claymin.2008.043.2.10]
20. [18] Ercan H. U., Ece U. I., Schroeder P. A., Karacik Z., "Differentiating styles of alteration within kaolin-alunite hydrothermal deposits of Çanakkale, NW Turkey", Clays and Clay Minerals 64 (2016) 245˗274. [DOI:10.1346/CCMN.2016.0640305]
21. [19] Deyell C. L., Rye R. O., Landis G. P., Bissig T. "Alunite and the role of magmatic fluids in the Tambo highsulfidation deposit, El Indio-Pascua belt, Chile", Chemical Geology 215 (2005) 185˗218. [DOI:10.1016/j.chemgeo.2004.06.038]
22. [20] Lerouge C., Kunov A., Flehoc C., Georgieva S., Hikov A., Lescuyer J.K, Petrunov R., Velinova N. "Constraints of stable isotopes on the origin of alunite from advanced argillic alteration systems in Bulgaria", Journal of Geochemical Exploration 90 (2006) 166˗182. [DOI:10.1016/j.gexplo.2005.11.001]
23. [21] Reyes, A. G. "Petrology of Philippine geothermal systems and the application of alteration mineralogy to their assessment", Journal of Volcanology and Geothermal Research 43 (1990) 279˗309. [DOI:10.1016/0377-0273(90)90057-M]
24. [22] Wulaningsih T., Humaida H., Harijoko A., Watanabe K. "Major element and rare earth elements investigation of Merapi volcano, Central Java, Indonesia", Procedia Earth and Planetary Science 6 (2013) 202˗211. [DOI:10.1016/j.proeps.2013.01.027]
25. [23] Çiflikli M., "Hydrothermal alteration-related kaolinite/dickite occurrences in ignimbrites: An example from Miocene ignimbrite units in Avanos, Central Turkey", Arabian Journal of Geosciences 13 (2020) 1044. [DOI:10.1007/s12517-020-06021-2]
26. [24] Meunier A., "Clays", Springer Verlag, Berlin, Heidelberg (2005) 1˗472.
27. [25] Inoue A., "Formation of clay minerals in hydrothermal environments", In: Velde, B. (Ed.), Origin and Mineralogy of Clays. Springer-Verlag, Berlin (1995). [DOI:10.1007/978-3-662-12648-6_7]
28. [26] Dill H. G., Fricke A., Henning K. H., "The origin of Ba-and REE- bearing alumino-phosphate minerals from Lohrheim kaolinitic clay deposit. (Rheinisches Sciefergebirge, Germany)", Applied Clay Science 10 (1995) 231˗245. [DOI:10.1016/0169-1317(95)00023-W]
29. [27] Jepson W. B., Browse J. B., "The composition of kaolinite-an electron microbe study", Clays and Clay Minerals 23 (1975) 310˗317. [DOI:10.1346/CCMN.1975.0230407]
30. [28] Kadir S., Erkoyun H., "Genesis of the hydrothermal Karaçaýir kaolinite deposit in Miocene volcanics and Palaeozoic metamorphic rocks of the Uşak-Güre Basin, western Turkey", Turkish Journal of Earth Sciences 22 (2013) 444˗468. [DOI:10.3906/yer-1112-2]
31. [29] Maiza P. J., Pieroni D., Marfil S. A., "Geochemistry of hydrothermal kaolins in the SE area of Los Menucos, province of Rlo Negro,Argentina", In: Dominguez E.A., Mas G.R., Cravero F. (Eds.), 2001, A Clay Odyssey. Elsevier, Amsterdam (2003) 123˗130. [DOI:10.1016/B978-044450945-1/50105-6]
32. [30] Stoffregen R. E., Cygan G. L. "An experimental study of Na-K exchange between alunite and aqueous sulfate solutions", American Mineralogist 75 (1990) 209˗220.
33. [31] Sayın S. A. "Origin of kaolin deposits: Evidence from the Hisarcık (Emet-Kutahya) deposits, western Turkey", Turkish Journal of Earth Science 16 (2007) 77˗96.
34. [32] Pirajno F. "Volcanic-hosted epithermal systems in northwest Turkey", South African Journal of Geology 98(1995) 13˗24.
35. [33] Kadir S., Akbulut A., "Mineralogy, geochemistry and genesis of the Taşoluk kaolinite deposits in pre-Early Cambrian metamorphites and Neogene volcanites of Afyonkarahisar, Turkey", Clay Minerals 44 (2011) 89˗112. [DOI:10.1180/claymin.2009.044.1.89]
36. [34] Abedini A., "Mineralogy and geochemistry of the Hizeh-Jan kaolin deposit, northwest of Varzaghan, East-Azarbaidjan province, NW Iran", Iranian Journal of Crystallography and Mineralogy 24 (2017) 647˗660.
37. [35] Abedini A., "Mineralogy and geochemistry of the Tatros kaolin deposit, southwest of Danesfahan, Gazvin Province, Iran", Iranian Journal of Crystallography and Mineralogy 32 (2024) 43˗58. [DOI:10.61186/ijcm.32.1.45]
38. [36] Marques J. J., Schulze D. G., Curi N., Mertzman S. A., "Trace element geochemistry in Brazilian Cerrado soils", Geoderma, 121 (2004) 31˗43. [DOI:10.1016/j.geoderma.2003.10.003]
39. [37] Arslan M., Kadir S., Abdioglu E., Kolayli H., "Origin and formation of kaolin minerals in saprolite of Tertiary alkaline volcanic rocks, Eastern Pontides, NE Turkey", Clay Minerals 41 (2006) 597˗617. [DOI:10.1180/0009855064120208]
40. [38] Abedini A., Khosravi M. "Geochemical characteristics of rare earth elements in argillic alteration zone: An example from the Kharvana area, NW Iran", Jordan Journal of Earth and Environmental Sciences 15 (2024) 20˗27.
41. [39] Patino L. C., Velbel M. A., Price J. R., Wade, J. A., "Trace element mobility during spheroidal weathering of basalts and andesites in Hawaii and Guatemala", Chemical Geology 202 (2003) 343˗364. [DOI:10.1016/j.chemgeo.2003.01.002]
42. [40] Lackschewitz K. S., Singer A., Botz R., Garbe-Schِnberg D., Stoffers P., "Mineralogy and geochemistry of clay minerals near a hydrothermal site in the Escanaba trough, Gorda Ridge, northeast Pacific Ocean", In: Zierenberg R. A., Fouquet Y., Miller D. J., Normark W.R., (eds), Proceeding of the Ocean Drilling Program. Scientific Results, 169 (2000) 1˗24. [DOI:10.2973/odp.proc.sr.169.116.2000]
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
