خانم سمیه صالحی نسب، آقای فرج الله فردوست ، خانم افسانه سلطانی،
دوره ۲۷، شماره ۳ - ( ۷-۱۳۹۸ )
چکیده
کانسار مس بندقیچی در کرانه شمالی پهنه ساختاری ایران مرکزی، ۱۲۰ کیلومتری جنوب شاهرود و ۷۰ کیلومتری جنوب شرق ترود واقع است. کانیسازی مس همراه با واحدهای سنگی از جمله ماسهسنگ، کنگلومرا و لای سنگ با سن الیگوسن رخنمون دارند. کانهزایی به صورت چینه‌کران (روزادی)، چینهسان (همزادی) و برونزادی (فرآیندهای سطحی) صورت گرفته است.کانیهای اصلی تشکیل‌دهنده کانسار شامل کانیهای سولفیدی (کالکوسیت، کوولیت، بورنیت، کالکوپیریت و پیریت) و کانیهای کربناته (مالاکیت و آزوریت) هستند. کانیسازی اصلی در پهنه احیایی و در بخشی از سازندهای قرمز رنگ تشکیل میشود و توسط نفوذپذیری، مقدار مواد آلی و سولفیدها در سنگ میزبان کنترل میشود. براساس بررسیهای زمین شیمیایی، ماسه‌سنگ‌های منطقه خاستگاه فلسیک تا حدواسط دارند. عنصر مس در بین فلزات پایه دارای بالاترین مقدار ضریب تولید بوده است (۴ تا ۸ درصد وزنی) و بیشترین همبستگی را با نقره نشان میدهد. با توجه به گسترش گدازههای آندزیتی ائوسن در منطقه مجاور کانسار و حضور قطعات آتشفشانی دربردارنده کانیهای مسدار در واحدهای کنگلومرایی میزبان میتوان خاستگاه مس در منطقه را به واحدهای آتشفشانی نسبت داد. با توجه به ویژگیهای اساسی کانسار مس بندقیچی از جمله سنگ میزبان، کانیشناسی، ساخت و بافت، عناصر همراه، محیط تهنشست و عوامل مؤثر در کانهزایی میتوان این کانسار را یک کانسار مس با میزبان رسوبی و از نوع لایه قرمز در نظر گرفت.
آقای احمد جمشیدزائی، آقای قدرت ترابی، خانم رویا انصاری کیش،
دوره ۳۲، شماره ۴ - ( ۱۰-۱۴۰۳ )
چکیده
کوه بندسیاه در ٥٥ کیلومتری شمال غرب انارک و کرانه غربی خردقاره شرق- ایران مرکزی واقع است. در منطقه مورد بررسی، سنگهای آتشفشانی ائوسن- الیگوسن با ترکیب بازیک تا حدواسط (بازالت و آندزیت) رخنمون داشته و آندزیتها گسترش بیشتری دارند. بافتهای غالب در این سنگها شامل پورفیری، گلومروپورفیری، تراکیتی و ریزسنگی پورفیری هستند. سنگهای آندزیتی کوه بندسیاه از کانیهای اصلی پلاژیوکلاز و آمفیبول و سنگهای بازالتی از کلینوپیروکسن به همراه پلاژیوکلاز و آمفیبول شکل گرفتهاند. نتایج تجزیه زمین شیمیایی ماهیت سری ماگمایی آهکی قلیایی را برای سنگهای آتشفشانی کوه بندسیاه نشان میدهد. براساس الگوهای بهنجار شده با کندریت و نمودار چندعنصری بهنجار شده با گوشته اولیه، سنگهای مورد بررسی از نظر عناصر خاکی نادر سبک (LREE) وعناصر سنگ دوست درشت یون (LILE) غنی بوده و از عناصر با شدت میدان بالا(HFSE) تهی شده هستند. ناهنجاری منفی عناصر Ti، Nb و Ta در این سنگها به احتمال بسیار نشان دهندهی فعالیت ماگمایی در ارتباط با کمان‌های ماگمایی بوده و شاخصی برای مناطق فرورانش کرانه فعال قارهای هستند. بررسیهای زمین شیمیایی و زمین ساختی نشان میدهد که ماگمای سازنده سنگهای آتشفشانی کوه بندسیاه در اثر ذوب بخشی کمتر از ۱۵ درصد گوشته دگرنهاده شده از نوع اسپینل لرزولیت تشکیل شده است.
