آقای مهدی قلیچخانی، خانم آزاده ملکزاده شفارودی، آقای محمدرضا حیدریان شهری،
دوره ۲۱، شماره ۴ - ( ۱۰-۱۳۹۲ )
چکیده
منطقهی پیجویی فیروزکوه در ۳۵ کیلومتری شمال شرق تربت جام و در استان خراسان رضوی واقع شده است. زمینشناسی منطقه شامل سنگهای دگرگون شده سازند میانکوهی است که تودههای نفوذی با ترکیب مونزوگرانیت تا دیوریت در آن نفوذ کردهاند. دامنهی پذیرفتاری مغناطیسی تودهها از صفر تا SI۵-۱۰×۴۳ بوده و به گرانیتوئیدهای احیایی سری ایلمنیت وابسته است. این تودهها در برخی نقاط تحت تاثیر دگرسانیهای سرسیتیک، سیلیسی و پروپلیتیک قرار گرفتهاند. ژئوشیمی تودههای نفوذی، نشان میدهد که آن تودهها از متاآلومینوس تا پرآلومینوس متغیرند و در گسترهی پتاسیم متوسط تا بالا و گاه شوشونیتی قرار میگیرند. موقعیت زمینساختی تودهها از قبل از برخورد قارهها تا بالاآمدگی پس از آن در حال تغییر بوده است. کانیسازی کنترل گسلی داشته و در مرز تودههای نفوذی با سنگهای دگرگونشده و یا داخل واحد دگرگونی تشکیل شده است.کانیسازی اولیه شامل طلا، آرسنوپیریت، پیریت، کالکوپیریت و پیروتیت و کانیسازی ثانویه شامل کوولیت، هماتیت و گوتیت است. پیجوییهای ژئوشیمیایی به روش خردهسنگی، بیهنجاریهایی از عناصرطلا (تا ppb۸۹۴۲)، آرسنیک (تا ppm ۷۴۵۰۰)، مس (تا ppm۳۵۷)، روی (تا ppm۹۷) و سرب (تا ppm۴۵) وابسته به کانیسازی رگهای را در نمونههای سطحی منطقه نشان میدهد. ژئوشیمی گمانهها نشان دهندهی بیشترین طلا (ppb ۳۰۷۳۲) و بیشترین مس (ppm ۳۲۰۰) در گمانهی OBH-۷ و بیشترین میزان آرسنیک (ppm ۹۸۶۷۰) و تنگستن (ppm ۱۳۳) در گمانهیOBH-۲ است. طلا تقریبا در همهی نمونهها همبستگی مثبتی با آرسنیک دارد و بیشتر در قالب کانی آرسنوپیریت و کمتر به صورت آزاد و یا در قالب کانیهای پیروتیت و پیریت قرار دارد. با توجه به ماهیت احیایی تودههای نفوذی سری ایلمنیت، مجموعه کانیسازی احیایی (آرسنوپیریت و پیروتیت) منطقه، نوع و گسترش دگرسانها، شکل و حالت کانیسازی و مقدار بالای طلا، مس، آرسنیک و تنگستن، این منطقه میتواند بخشی از یک سیستم طلای وابسته به تودههای نفوذی احیایی باشد که احتیاج به بررسیهای بیشتر دارد.