بنتونیت قره ناز استان زنجان حاوی مونت موریلونیت به عنوان اصلی­ترین کانی و کلسیم به عنوان اصلی­ترین کاتیون تعویض­پذیر است. در این کار پژوهشی تغییرات ساختاری این بنتونیت در اثر فعال سازی اسیدی با آنالیز شیمیایی ICP-AES و آنالیز فازیXRD مورد بررسی قرار گرفته است. آنالیز شیمیایی نشان داد که کاتیونهای تعویض­پذیر مثل K⁺، Na⁺ ، و ⁺²Ca در غلظتهای پایین حل شده در حالیکه خروج کاتیونهای ⁺³Al، ⁺²Fe و ²⁺Mg به غلظت اسید وابسته است. در غلظتهای 3 تا 5  نرمال، این تغییرات ثابت مانده و ورای غلظت 5 نرمال، روند افزایشی دوباره در خروج کاتیونهای هشت وجهی، مشاهده شد. الگوهای XRD نمونه­های فعال شده نشان داد که: 1) فاز کلسیت در بهنجاریهای پایین اسید حذف شده است 2) سولفات کلسیم (ژیپس) ایجاد شده است 3) کاهش نسبی نیز در شدت قله (001) مربوط به فاز مونت موریلونیت در اثر فعال سازی اسیدی که ناشی از انحلال تدریجی کاتیونهای لایه هشت وجهی و تخریب جزئی آن است مشاهده شد. به­ منظور به دست آوردن تغییرات ساختاری بهینه، نمونه­های فعال شده در رنگبری روغن خوراکی استفاده شدند. نتایج نشان داد که نمونه فعال شده در 3 نرمال برای فرایند رنگبری مناسبترین است.