مجله بلورشناسی و کانی شناسی ایران

توده­های نفوذی البرز مرکزی با ترکیب سنگ­شناسی الیوین گابرو، الیوین مونزودیوریت، الیوین مونزونیت و پیروکسن مونزونیت به شکل سیل، لوپولیت، فاکولیت، استوک و پلاگ در درون سنگ­های آذرآواری سازند کرج و معادل آن جای گرفته­اند. مجموعه­ی کانی­های تشکیل دهنده این سنگ­ها عبارتند از پلاژیوکلاز، ­فلدسپار قلیایی، پیروکسن، الیوین و بیوتیت. بررسی­های شیمی کانی­ انجام شده روی پیروکسن­های موجود در­ توده­های نفوذی بیان­گر حضور دو نوع کلینوپیروکسن با ترکیب دیوپسید و اوژیت است. ترکیب شیمیایی پیروکسن­ها بیان­گر شکل­گیری آن­ها در محیط وابسته به فرورانش است. میانگین دمای تبلور کلینوپیروکسن­ها حدود 1080 تا 1250 درجه­ی سانتی­گراد ارزیابی شده و به نظر می­رسد که کلینوپیروکسن­ها در دمای پایین­تری نسبت به ارتوپیروکسن­ها شکل گرفته باشند. همچنین فشار محاسبه شده کمتر از 9 کیلوبار است و میزان آب ماگمای تشکیل دهنده­ی این سنگ­ها بالا بوده است. بالا بودن فشار بخشی اکسیژن و نیز میزان آب ماگما طی تکامل ماگمایی می­تواند بیانگر تبلور کلینوپیروکسن­ها طی صعود ماگما و در فشارهای متفاوت باشد. مشابه بودن ویژگی­های صحرایی، سنگ نگاری، شیمی کانی­، نزدیکی مکانی و زمانی سنگ­های مناطق مورد بررسی نشان از رابطه­ی ژنیتیکی و خویشاوندی نزدیک و احتمالاً خاستگاه یکسان دارد.