مجله بلورشناسی و کانی شناسی ایران

خاک­های قدیمی به خصوص در مناطق خشک اطلاعات ارزشمندی از اقلیم گذشته حاکم بر منطقه در اختیار قرار می­دهند.  این خاک­ها در ایران مرکزی معمولاً به صورت مدفون یافت می­شوند. در بررسی خاک­های قدیمی، از مخروط آبرفتی گیودری جنوب شهرستان رفسنجان استفاده شد. رژیم‎های رطوبتی و گرمایی منطقه به ترتیب اریدیک و مزیک است. بر‏اساس معیارهای شناسایی خاک‏های دیرینه، تعداد چهار لایه خاک قدیمی در عمق‏های 15، 20، 45، و 50 متری از سطح زمین در دره­ی حاصل از رودخانه­ی گیودری مورد شناسایی قرار گرفتند. در پراش پرتو ایکس نمونه‏ها کانی‏های رسی پالیگورسکیت، ایلیت، اسمکتیت، کلریت و کائولینیت مشاهده شدند. در خاک‏ قدیمی‏ شماره 4 کانی رسی پالیگورسکیت دیده نشد که به شرایط مرطوب­تر زمان تشکیل این خاک قدیمی و بنابراین عدم تشکیل و یا تغییر شکل این کانی به اسمکتیت نسبت داده می­شود. رسانندگی الکتریکی 60 دسی زیمنس بر متر در خاک قدیمی 3 به همراه 5 % گچ و نیز مقادیر زیاد کانی پالیگورسکیت در ریز نگاشت­های میکروسکوپ الکترونی روبشی حاکی از وجود اقلیم خشک­تر در زمان تشکیل این خاک در مقایسه با خاک­های قدیمی دیگر است. نتایج این پژوهش نشانگر تاثیر میزان سنگریزه بر درصد خلل و فرج خاک طی بررسی­های ریز ریخت­شناختی است.