مجله بلورشناسی و کانی شناسی ایران

در منطقه­ی چاه رویی جنوب غربی نهبندان، پگماتیت­های تورمالین داری وجود دارند که از نظر جایگیری در صحرا به دو شکل­اند: درون توده­ی گرانیتوئیدی چاه رویی (نوع CH) و در سنگ­­های دگرگون اطراف توده­ی گرانیتوئیدی (نوع D). بر اساس بررسی­های سنگ­نگاری و تجزیه ریز کاو الکترونی، نوع تورمالین در هر دو پگماتیت، دراویت- شورل و در گروه قلیایی که در آنها میزان آلومینیم بالاست و دارای جانشینی­های قلیایی و پروتون زدایی­اند. بر اساس نمودارهای عناصر نادر خاکی و عنکبوتی در تورمالین، روند هر دو نوع پگماتیت تقریباً مشابه ولی میزان عناصر متفاوتند، که علت بالا بودن میزان عناصر کم مقدار (Trace elements) در تورمالین­های موجود در پگماتیت­های نوع CH، قرار گرفتن در سنگ­های گرانیتوئیدی است. بنابراین، بر اساس بررسی­های انجام شده، به نظر می­رسد که تورمالین در اثر فرآیندهای ماگمای گرانیتوئیدی چاه رویی در مراحل تأخیری- گرمابی با سنگ­های دگرگون ده سلم موجود در اطراف توده­ی گرانیتوئیدی تشکیل شده است. تغییرات دمایی در تشکیل نوع کانی­های موجود در پگماتیت­ها موثر و دارای اهمیت زیادی است.