مجله بلورشناسی و کانی شناسی ایران

تراکی آندزیت­ها، تراکیت­ها و لاتیت­ها همراه با ایگنیمبریت­ها و سنگ­های پیروکلاستیک که دارای سرشت شوشونیتی می­باشند از اصلی­ترین سنگ­های ولکانیکی پلیوکواترنر منطقه سبلان می­باشند. پلاژیوکلاز، فلدسپار پتاسیم، بیوتیت همراه با کلینوپیروکسن و شیشه از مهمترین تشکیل دهندگان این سنگ­های ولکانیکی هستند. پلاژیوکلازها دارای ترکیب آندزین تا لابرادوریت بوده در حالی که کلینوپیروکسن­ها دارای ترکیب اوژیت می­باشند. سنگ­های ولکانیکی سبلان غنی شدگی در عناصر نادر خاکی سبک نسبت به عناصر نادر خاکی سنگین نشان داده و با غنی شدگی در عناصر با شعاع یونی بزرگ و تهی شدگی در عناصر با قدرت میدانی بالا مشخص می­گردند. مشاهدات پترولوژیکی همراه با ژئوشیمی عناصر نادر خاکی و کمیاب این گدازه­ها نشان دهنده سرشت شوشونیتی و مشتق شدن از یک زون فرورانش می­باشد. سنگ­های ولکانیکی سبلان از نظر ایزوتوپی، از یک گوشته غنی شده (همراه یا بدون آلودگی با مواد پوسته­ای) مشتق شده و در دیاگرام تغییرات ایزوتوپ نئودیمیم در مقابل ایزوتوپ­های استرانسیوم در محدوده بازالت­های قوس­های آتش فشانی پلات می­گردند. این خصوصیات ژئوشیمیایی و ایزوتوپی برای گدازه­های سبلان نشان دهنده اشتقاق ماگمای آنها از ذوب بخشی درجه پائین یک گوشته لیتوسفری قاره­ای که توسط ورقه فرورانش شده دچار متاسوماتیزم شده است،
می­باشد. تشکیل این گدازه­ها می­تواند در ارتباط با پرشیب شدن و شکست ورقه اقیانوسی فرورانش شده در یک محیط بعد از برخورد باشد.