مجله بلورشناسی و کانی شناسی ایران

منطقه­ی شکسته­سبز در شرق ایران و در 96 کیلومتری شمال­غرب­ بیرجند واقع شده­ است. پی­جویی اولیه در این منطقه به یاری پردازش داده­های ماهواره­ای آستر به روش نقشه­بردار زاویه­ی طیفی، دگرسانی­های پروپلیتیک، آرژیلیک و سرسیتیک را نشان داد که با مشاهدات صحرایی تایید شدند. این گستره شامل برونزدهایی از آتشفشان­های پالئوسن- ائوسن بوده که واحدهای نیمه­عمیق با ترکیب حدواسط در آنها نفوذ کرده­اند. دگرسانی­های اصلی عبارتند از پروپلیتیک، آرژیلیک و سیلیسی- کربناته. کانی­سازی به شکل­های رگه­ای (مرکز و غرب منطقه)، رگچه­ای و پراکنده (شرق و غرب منطقه) دیده می­شود. رگه­ها دارای راستای شمال­غربی- جنوب­شرقی تا شمال­شرقی- جنوب­غربی و شیب 85 تا 90 درجه دیده می شوند. به دلیل تاثیر زیاد فرآیندهای هوازدگی بر کانی­سازی اولیه، کانی سازی ثانویه سولفیدی و اکسیدی گسترش گسترده ای داشته و مالاکیت، آزوریت، کالکوزیت، کوولیت، هماتیت و گوتیت تشکیل شده­اند. بقایایی از کانی­های اولیه پیریت، کالکوپیریت و مگنتیت نیز دیده می­شوند. کانی­های باطله عبارتند از کلسیت، کوارتز و باریت. حداکثر مقدار پراکندگی مس و روی در رسوب­های آبراهه‌ای در مناطقی است که در بالادست آن کانی­سازی رگه­ای و منطقه­های دگرسانی پروپلیتیک، آرژیلیک- سرسیتیک و سیلیسی وجود دارند. گستره­ی تغییرات عناصر در نمونه­های ژئوشیمیایی بر مبنای سنگ در رگه­ها به‌صورت زیر است: مس 4_/2-6_/0 درصد، مولیبدن 2290-77 گرم در تن، روی 2990-23 گرم در تن، سرب 754 -24 گرم در تن، و نقره 8 -4_/1 گرم در تن. بیشترین میزان عناصر در نمونه­های ژئوشیمیایی بر مبنای سنگ در محل کانی­سازی رگچه­ای و پراکنده در واحدهای آندزیتی برای مس،450 گرم در تن، روی 162 گرم در تن، سرب 309 گرم در تن، مولیبدن 77 گرم در تن است. با توجه به نوع دگرسانی‌ها، بی­هنجاری عناصر مس، روی، نقره و مولیبدن و ارتباط کانی­سازی با سیستم شکستگی­ها می­توان کانسار شکسته­سبز را در رده­ی کانسارهای ورا گرمای نوع رگه­ای قرار داد.