دوره 32، شماره 1 - ( 1-1403 )
جلد 32 شماره 1 صفحات 60-45 |
برگشت به فهرست نسخه ها
گروه زمین‌شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران
چکیده: (668 مشاهده)
کانسار کائولن تاتروس (جنوبغرب دانسفهان، استان قزوین) برآمده از دگرسانی سنگهای آتشفشانی ریوداسیتی ائوسن میانی است. بررسیهای کانیشناسی نشان میدهند که کائولینیت و کوارتز فازهای کانیایی اصلی و ایلیت، روتیل، پیروفیلیت، دیکیت، آلونیت، دیاسپور و کلریت فازهای کانیایی فرعی این کانسار هستند. کاهش مقادیر شاخص دگرسانی شیمیایی (CIA) و افزایش نسبت (SiO2+Fe2O3+MgO+CaO+Na2O+K2O)/(Al2O3+TiO2) از مرکز به سمت بیرون نیمرخ مورد بررسی گویای وجود منطقهبندی دگرسانی و گرمابی در این کانسار هستند. الگوی توزیع عناصر خاکی نادر (REE) بهنجار شده به کندریت، جدایش و غنیشدگی قوی عناصر خاکی نادر سبک (LREE: La-Eu) نسبت به عناصر خاکی نادر سنگین (HREE: Gd-Lu) و رخداد بیهنجاری منفی شدید Eu و Ce در نمونههای کائولن بررسی شده را نشان میدهد. محاسبه تغییرات جرم با فرض Ti به عنوان عنصر شاخص کمتحرک آشکار میکند که کائولینیتی شدن سنگهای ریوداسیتی با غنیشدگی عناصر Al، Sr، Zr، Hf، Ta، Nb، U، Th، Y، La و Pr، شستشو- تثبیت Sm، Nd و HREEها و تهیشدگی Si، Fe، Mg، Mn، Ca، Na، K،P، Rb، Cs، Ba، Pb، V، Cr، Zn، Eu و Ce همراه شده است. نتایج بدست آمده مشخص نمود که رفتار عناصر طی گسترش فرآیندهای کائولینیتیشدن با عواملی چون تغییر pH و دمای محلولهای مسؤول دگرسانی، تمرکزهای بازماندی، جذب سطحی، روبش توسط اکسیدهای فلزی و حضور در فازهای کانیایی مقاوم در برابر دگرسانی کنترل شده است. رخداد بیهنجاری منفی Eu در طی کائولینیتیشدن نشانگر تخریب پلاژیوکلاز توسط سیالهای گرمابی دما بالاست. حضور دیاسپور، دیکیت و پیروفیلیت، غنیشدگی LREEها نسبت به HREEها، جدایش HREEها از هم و رخداد بیهنجاری منفی شدید Ce در نمونههای مورد بررسی آشکارا نقش فرآیندهای درونزاد در گسترش و تکامل کانسار کائولن تاتروس را پیشنهاد میکنند. شواهد دیگری چون همبستگیهای مثبت شدید مواد فرار (LOI) با (La/Yb)N- و با P2O5 به همراه مقادیر برخی از پارامترهای زمینشیمیایی چون Ce+La+Y، Nb+Cr، Rb+Sr و Y/Ho این نظر را تائید میکنند.
واژه‌های کلیدی: کانیشناسی، زمین‌شیمی، کائولن، توزیع عناصر، تاتروس، دانسفهان.
فهرست منابع
1. [1] Baioumy H., Farahat, M., Arifin M. H., Anuar M. N. A. B., Al-Kahtany K., "Hypogene kaolin deposits from felsic intrusive rocks (Peninsular Malaysia) with special reference to rare earth elements and stable isotopes geochemistry", Geosciences Journal 25 (2021) 863-876. [DOI:10.1007/s12303-021-0003-9]
2. [2] Galán E., Aparicio P., Fernández-Caliani J. C., Miras A., Márquez M. G., Fallick A. E., Clauer N., "New insights on mineralogy and genesis of kaolin deposits: The Burela kaolin deposit (Northwestern Spain)", Applied Clay Science 131 (2016) 14-26. [DOI:10.1016/j.clay.2015.11.015]
3. [3] Dill H. G., Bosse R., Henning K. H., Fricke A., Ahrendt H., "Mineralogical and
4. chemical variations in hypogene and supergene kaolin deposits in a mobile fold belt
5. the Central Andes of northwestern Peru", Mineralium Deposita 32 (1997) 149-163. [DOI:10.1007/s001260050081]
6. [4] Karakaya M. C., Karakaya N., Temel A., Yavuz F., "Mineralogical and geochemical properties and genesis of kaolin and alunite deposits, SE of Aksaray (Central Turkey)", Applied Geochemistry 124 (2021) 104830. [DOI:10.1016/j.apgeochem.2020.104830]
7. [5] Kadir S., Ateş H., Erkoyun H., Külah T., Esenli F., "Genesis of alunite-bearing kaolin deposit in Mudamköy member of the Miocene Göbel Formation, Mustafakemalpaşa (Bursa), Turkey", Applied Caly Science 221 (2022) 106407. [DOI:10.1016/j.clay.2022.106407]
8. [6] Pracejus B., Abbasi I. A., Al-Khirbash S., Al-Aamri M., "Nature, genesis and industrial properties of the kaolin from Masirah Island, Oman", Clay Minerals 52 (2017) 275-297. [DOI:10.1180/claymin.2017.052.3.01]
9. [7] Ercan H. U., Ece U. I., Schroeder P. A., Karacik Z., "Differentiating styles of alteration within kaolin-alunite hydrothermal deposits of Çanakkale, NW Turkey", Clays and Clay Minerals 64 (2016) 245-274. [DOI:10.1346/CCMN.2016.0640305]
10. [8] Kadir S., Kulah T., Eran M., Önagil N., Gurel A., "Minerlogical and geochemical characteristics and genesis of the Gözelyurt alunite-bearing kaolinite deposit within the late Miocene Gördeles ignimbrite, central Anatolia, Turkey ", Clays and Clay Minerals 62 (2014) 477-499. [DOI:10.1346/CCMN.2014.0620603]
11. [9] Höhn S., Frimmel H. E., Pašava J., "The rare earth element potential of kaolin deposits in the Bohemian Massif (Czech Republic, Austria)", Mineralium Deposita 49 (2014) 967-986. [DOI:10.1007/s00126-014-0542-3]
12. [10] Campos V. M. J. S., Bertolino L. C., Nascimento L. C. S., Leite J. Y. P., Brandão V. S., Alves O. C., Junior J. T., "Mineralogy and technological characterization of two kaolin deposits from the Borborema Pegmatite Province, northeastern Brazil", Clay Minerals (2019) 54 (2019) 283-291. [DOI:10.1180/clm.2019.41]
13. [11] Sayit I. Ö., Türkmenoğlu A. G., Demirci C. S. A. S., "Hydrothermal alteration products in the vicinity of the Ahırözü kaolin deposits, Mihalıççık-Eskişehir,Turkey", Clay Minerals 53 (2018) 289-303. [DOI:10.1180/clm.2018.19]
14. [12] Gilg H. A., Hülmeyer S., Miller H., Sheppard S. M. F., "Supergene origin of the
15. Lastarria kaolin deposit, south-central Chile, and paleoclimatic implications", Clays and
16. Clay Minerals 47 (1999) 201-211. [DOI:10.1346/CCMN.1999.0470210]
17. [13] Çiflikli M., "Hydrothermal alteration-related kaolinite/dickite occurrences in ignimbrites: An example from Miocene ignimbrite units in Avanos, Central Turkey", Arabian Journal of Geosciences 13 (2020) 1044. [DOI:10.1007/s12517-020-06021-2]
18. [14] Kadir S., Erkoyun H., "Genesis of the hydrothermal Karaçaýir kaolinite deposit in Miocene volcanics and Palaeozoic metamorphic rocks of the Uşak-Güre Basin, western Turkey", Turkish Journal of Earth Sciences 22 (2013) 444-468. [DOI:10.3906/yer-1112-2]
19. [15] Kadir S., Akbulut A., "Mineralogy, geochemistry and genesis of the Taşoluk kaolinite deposits in pre-Early Cambrian metamorphites and Neogene volcanites of Afyonkarahisar, Turkey", Clay Minerals 44 (2011) 89-112. [DOI:10.1180/claymin.2009.044.1.89]
20. [16] Arslan M., Kadir S., Abdioglu E., Kolayli H., "Origin and formation of kaolin minerals in saprolite of Tertiary alkaline volcanic rocks, Eastern Pontides, NE Turkey", Clay Minerals 41 (2006) 597-617. [DOI:10.1180/0009855064120208]
21. [17] Nogol Sadat A., Hushmand Zadeh A., "Saveh quadrangle geological map, scale 1:250,000",
22. Geological Survey of Iran (1984).
23. [18] Eghlimi B., "Danesfahan geological map, scale 1:100,000", Geological Survey of Iran (2000).
24. [19] Pirooz H., "Report of final exploration stage in the Atash-Anbar polymetallic deposit", Industry
25. and mines ministry of the Qazvin province (2015) 1-55.
26. [20] Alaei-Moghtader N., "Mineralogy, fluid inclusions and geochemistry of stable isotopes in
27. Atash-Anbar polymetallic deposit, SW Danesfahan, Qazvin Province", MSc thesis. Bu-Ali Sina
28. University, Hamedan (2020) 1-181.
29. [21] Tale Fazel E., Alaei-Moghtader N., Oroji A., "Temperature condition, source of bismuth and mechanism of Au-scavenging by Bi phases in the Atash-Anbar gold deposit (south Qazvin)", Iranian Journal of Crystallography and Mineralogy 29 (2021) 587-596. [DOI:10.52547/ijcm.29.3.587]
30. [22] Nabavi M. H., "An introduction to the geology of Iran", Geological Survey of Iran Publication (1976) 1-105.
31. [23] Marfil S. A., Maiza P. J., Montecchiari N., "Alteration zonation in the Loma Blanca kaolin deposit, Los Menucos, Province of Rio Negro, Argentina", Clay Minerals 45 (2010) 157-169. [DOI:10.1180/claymin.2010.045.2.157]
32. [24] Marfil S. A., Maiza P. J., Montecchiari N., Corbella M., "Origin of kaolin deposits in the Los Menucos, Rio Negro Province, Argentina", Clay Minerals 40 (2005) 283-293. [DOI:10.1180/0009855054030172]
33. [25] Murray H., Janssen J., "Oxygen isotopes-indicators of kaolin genesis?" Proceeding of the 27th International Geological Congress 15 (1984) 287-303.
34. [26] Jepson W. B., Browse J. B., "The composition of kaolinite-an electron microbe study", Clays and Clay Minerals 23 (1975) 310-317. [DOI:10.1346/CCMN.1975.0230407]
35. [27] Grecco L., Marfill S., Maiza, P. J., "Mineralogy and geochemistry of hydrothermal kaolins from the Adelita mine, Patagonia (Argentina); relation to other mineralization in the area", Clay Minerals 47 (2012) 131-146. [DOI:10.1180/claymin.2012.047.1.131]
36. [28] Nesbitt H. W., Young G. M., "Early Proterozoic climates and past plate motions inferred from major element chemistry of lutites", Nature 299 (1982) 715-717. [DOI:10.1038/299715a0]
37. [29] Kadir S., Erman H., Erkoyun H., "Mineralogical and geochemical characteristics and genesis of hydrothermal kaolinite deposits within Neogene volcanites, Kutahya (western Anatolia), Turkey", Clays and Clay Minerals 59 (2011) 250-276. [DOI:10.1346/CCMN.2011.0590304]
38. [30] Abedini A., "Mineralogy and geochemistry of the Hizeh-Jan kaolin deposit, northwest of Varzaghan, East-Azarbaidjan province, NW Iran", Iranian Journal of Crystallography and Mineralogy 24 (2017) 647-660.
39. [31] Nesbitt H. W., "Mobility and fractionation of rare earth elements during weathering of a granodiorite", Nature 279 (1979) 206-210. [DOI:10.1038/279206a0]
40. [32] Karakaya N., "REE and HFS element behaviour in the alteration facies of the Erenler Dağı Volcanics (Konya, Turkey) and kaolinite occurrence", Journal of Geochemical Exploration 101 (2009) 185-208. [DOI:10.1016/j.gexplo.2008.07.001]
41. [33] Winchester J. A., Floyd, P. S., "Geochemical discrimination of different magma series and their differentiation products using immobile elements", Chemical Geology 20 (1977) 245-252. [DOI:10.1016/0009-2541(77)90057-2]
42. [34] Erkoyun H., Kadir S., "Mineralogy, micromorphology, geochemistry and genesis of a hydrothermal kaolinite deposit and altered Miocene host volcanites in the Hallaclar area, Uşak, western Turkey", Clay Minerals 46 (2011) 421-448. [DOI:10.1180/claymin.2011.046.3.421]
43. [35] Keller W. D., "Scan electron micrographs of the kaolinization process including examples from the Bohmian Massif", Schriftenreihe fuer Geologische Wissenschaften 11 (197) 89-108.
44. [36] Siddiqui A. A., Ahmed Z., "Geochemistry of the kaolin deposits of Swat (Pakistan)", Chemie der Erde 68 (2008) 207-219. [DOI:10.1016/j.chemer.2005.11.001]
45. [37] Ece O. A., Schroeder P. A., Smilley A., Wampler A., "Acid sulfate alteration of volcanic rocks and genesis of halloysite and alunite deposits in the Biga Peninsula, NW Turkey", Clay Minerals 43 (2008) 281-315. [DOI:10.1180/claymin.2008.043.2.10]
46. [38] Patino L. C., Velbel M. A., Price J. R., Wade, J. A., "Trace element mobility during spheroidal weathering of basalts and andesites in Hawaii and Guatemala", Chemical Geology 202 (2003) 343-364. [DOI:10.1016/j.chemgeo.2003.01.002]
47. [39] Marques J. J., Schulze D. G., Curi N., Mertzman S. A., "Trace element geochemistry in Brazilian Cerrado soils", Geoderma 121 (2004) 31-43. [DOI:10.1016/j.geoderma.2003.10.003]
48. [40] Lackschewitz K. S., Singer A., Botz R., Garbe-Schِnberg D., Stoffers P., "Mineralogy and geochemistry of clay minerals near a hydrothermal site in the Escanaba trough, Gorda Ridge, northeast Pacific Ocean", In: Zierenberg R. A., Fouquet Y., Miller D. J., Normark W.R., (eds), Proceeding of the Ocean Drilling Program. Scietific Results, 169 (2000) 1-24. [DOI:10.2973/odp.proc.sr.169.116.2000]
49. [41] Cravero F., Dominguez E., Iglesias C., "Genesisi and applications of the Cerro Rubio kaolin deposit, Patagonia (Argentina)", Applied Clay Science 18 (2001) 157-172. [DOI:10.1016/S0169-1317(00)00021-1]
50. [42] Taylor Y, McLennan S. M., "The continental crust: Its composition and evolution", 1st ed. Oxford, UK: Blackwell (1985).
51. [43] Bau M., Dulski P., "Comparing yttrium and rare earths in hydrothermal fluids from the Mid-Atlantic Ridge: implications for Y and REE behavior during near vent mixing and for the Y/Ho ratio of Proterozoic seawater", Chemical Geology 155 (1999) 77-90. [DOI:10.1016/S0009-2541(98)00142-9]
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |