تودههای نفوذی و خروجی چهارفرسخ در 25 کیلومتری شمال باختر نهبندان و در فاصلهی 165 کیلومتری جنوب بیرجند قرار گرفته و از نظر زمینشناسی در حاشیهی خاوری پهنه لوت به حساب میآیند. نفوذیهای چهارفرسخ به سن ژوراسیک در درون شیلها و ماسه سنگهای سازند شمشک تزریق شدهاند. طیف ترکیبی نفوذیها عبارتند از مجموعهای از سنگهای گابرو، دیوریت، سینوگرانیت، کوارتزمونزونیت، تونالیت هورنبلنددار، گرانودیوریت، گرانیت، پگماتیت، آپلیت. این واحدها از کانیهای کوارتز، پلاژیوکلاز، ارتوکلاز، هورنبلند و بیوتیت بوده و بیشتر دارای بافت دانهای هستند، و تنها در گابروها میتوان آثار پیروکسن را مشاهده کرد. خروجیهای چهارفرسخ بیشتر ترکیب داسیت تا آندزیت دارند و دارای ترکیب کانیشناسی پلاژیوکلاز، هورنبلند، کوارتز، بیوتیت و بافت پورفیری هستند. نفوذیهای گرانیتوئیدی نیمه قلیایی، متاآلومینوس تا پرآلومینوس و از نوع گرانیتهای I هستند هر چند که تمایل به آلایش به پوسته نشان میدهند. نمودارهای تمایز محیط زمین ساختی نشان دهندهی وابستگی این تودهها به جایگاه گرانیتوئیدهای قوسهای آتشفشانی است. به نظر میرسد که تشکیل خروجیهای چهارفرسخ به سن ائوسن می تواند وابسته به فرورانش شاخههای اقیانوس نئوتتیس در کرتاسه باشد در حالی که تشکیل نفوذیهای چهارفرسخ به سن ژوراسیک با ماگماتیسم کرتاسه توجیه پذیر نیست و احتمالاً تشکیل آنها با خروجیهای منطقه تفاوت دارد. به نظر تشکیل نفوذیهای چهارفرسخ مشابه تشکیل توده نفوذی شاه کوه از ذوب بخشی سنگهای قاعده پوسته قارهای که در اثر هضم سنگهای دگرگونی و رسوبی پوسته فوقانی میزبان خود هنگام جایگزینی آلودگی حاصل کردهاند، تشکیل شده است.
بازنشر اطلاعات | |
![]() |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |