مجله بلورشناسی و کانی شناسی ایران

کانسار شهید نیلچیان (دوپلان) یکی از ذخایر مهم بوکسیت و آرژیلیت ایران است. این ذخیره در ارتفاعات چهارمحال و بختیاری در روراندگیهای زاگرس قرار گرفته است. سازندهای زیادی در منطقه رخنمون دارد که به شدت چین خورده و گسلیده شده­اند. ژنز این ذخیره از نوع لاتریتی بوده و از لحاظ سنی مربوط به دوره پرموتریاس است. در این منطقه 5 نوع بوکسیت با خصوصیتهای مختلف شناسایی شده است. بررسی­های کانی­شناسی براساس مطالعات میکروسکوپیکی تیغه نازک و مقطع صیقلی و مطالعاتXRD  وXRF  روی هر 5 نوع بوکسیت صورت گرفته است. براساس این مطالعات مشخص شد که کانی اصلی در این کانسار دیاسپور و کائولینیت بوده و کانی­های آناتاز و بوهمیت به عنوان کانی فرعی شناسایی شده است. علاوه بر این کانی­ها در این کانسار, عناصری مانند آهن (به صورت کانیهای هماتیت و گوتیت و پیریت)، زیرکونیوم (احتمالاً به صورت کانی زیرکون) و وانادیوم نیز به میزان قابل توجهی مشاهده شده است. بافت متداول در این کانسار، بافت برشی و پیزولیتی است. بر اساس نوع کاربرد ماده معدنی به عنوان نسوز، آهن، سیلیسیم، و تیتانیوم مهمترین عناصر مزاحم این کانسار محسوب می­شوند. یکی از اهداف مهم این کار پژوهشی، تشخیص نوع کانی­های خاستگاه این عناصر و چگونگی درگیری این کانی­ها در این کانسار به منظور انتخاب و طراحی روش مناسب برای فراوری و کاهش عناصر مزاحم است. بر این اساس، مشخص شد که کائولن، اکسیدها، سولفورهای آهن (هماتیت و گوتیت و پیریت) و آناتاز مهم­ترین کانی­های حاوی سه عنصر سیلیسیم، آهن و تیتانیوم هستند.