مجله بلورشناسی و کانی شناسی ایران

کانسار فلوریت کمرمهدی در 100 کیلومتری جنوب­باختری شهرستان طبس، در بلوک طبس و در پهنه ایران مرکزی واقع شده است. این کانسار از 5 پیکره معدنی چینه­کران (stratabound) تشکیل شده که همه آنها در سنگ­های کربناته سازند شتری قرار دارند. قدیمی­ترین واحد سنگی منطقه، سنگ­های دولومیتی سازند شتری مربوط به تریاس است که در هسته تاقدیس کمرمهدی رخنمون دارند. راستای چین­خوردگی­های منطقه تقریباً شمالی- جنوبی است و گسل­های معمولی خاوری-باختری عمود بر محور چین­خوردگی در تاقدیس کمرمهدی جابجایی‌هایی را موجب شده‌اند. بر پایه مشاهدات صحرایی و میکروسکوپی، سه نوع کانه­زایی در منطقه معدنی مشاهده می­شوند: 1- کانه­زایی درون­زاد اولیه: به­صورت لایه­ای و ‌پراکنده­دانه و در تخلخل پرچینی دولومیکرایت­های سازند شتری. 2- کانه­زایی درون­زاد تأخیری: به­صورت شکافه‌پرکن و رگه-رگچه­، پرکننده فضاهای خالی در دولومیت­های سازند شتری. 3- کانه­زایی رگه‌ای هم‌روند با گسل­های معمولی: به­صورت رگه­ای در راستای گسل­های معمولی منطقه معدنی. بررسی شاره­های ­درگیر در کانه‌زایی­‌های درون­زادی تأخیری و رگه‌ای نشان می­دهد که شاره­های درگیر در کانه‌زایی از نوع درون­زاد تأخیری با درجه ­شوری 15 تا 26 درصد وزنی هم­ارز NaCl و دمای همگن­شدن 150 تا 270 درجه سانتی‌گراد و در کانه‌زایی نوع رگه‌ای از درجه ­شوری 4_/3 تا 2_/20 درصد وزنی معادل NaCl و دمای همگن­شدن 140 تا 237 درجه سانتی‌گراد برخوردارند. مقایسه شاره­های ­درگیر در دو نوع کانه‌زایی یاد شده نشان می­دهد که شاره­های درگیر نوع درون­زادی از درجه­ شوری و دمای همگن­شدن بیشتری در مقایسه با شاره­های درگیر نوع رگه­ای برخوردارند. این واقعیت نشان می­دهد که کانه­زایی در کانسار چینه‌کران فلوریت کمرمهدی در ارتباط با سازند شتری و از کانسارهای غنی از فلوئور نوع دره می­سی­سی­پی است.