گنبدهای آداکیتی پرسیلیس نئوژن جنوب قوچان در درون بخش شمالی کمان آتشفشانی سنوزوئیک قوچان-اسفراین (واقع در شمال نوار افیولیتی و دگرگونی سبزوار) رخنمون یافته اند. در این نوار آتشفشانی، فعالیتهای ماگمایی از ائوسن (حدود 40 میلیون سال قبل) شروع شده و تا پلیو- پلیستوسن (حدود 2 میلیون سال قبل) ادامه داشته است. سن سنگهای آتشفشانی این نوار از جنوب (در مجاورت نوار افیولیتی سبزوار) به سوی شمال (در جنوب قوچان) از ائوسن تا پلیو- پلیستوسن تغییر میکند. بخش شمالی این کمان آداکیتی پرسیلیس اساساً از واحدهای آذرآواری و گنبدهای تراکی آندزیتی، آندزیتی، تراکیتی، تراکی داسیتی، داسیتی و ریوداسیتی به سن پلیو- پلیستوسن (2 تا 11 میلیون سال قبل) تشکیل شده است که غالباً روی یک پی سنگ الیوین بازالتی- بازالتی به سن ائوسن تا میوسن زیرین (19 تا 20 میلیون سال قبل) قرار گرفته است. وجود برونبومهایی از سنگهای آتشفشانی ائوسن، برونبومهای گنایسی، مارنی، سیلتستونی و پلیتی، ظهور و حذف برخی از فازهای کانیها، خوردگی، عدم تعادل شیمیایی فنوکریستها و بافت غربالی از نشانههای رخداد آلایش ماگمایی در این سنگها هستند. نسبتهای ایزوتوپی 87Sr/86Sr این سنگها نیز از 7041/0 تا 7057/0 متغیرند و این آلایش را تأیید میکنند. سنگهای سازندهی گنبدهای نئوژن از عناصر نادرخاکی سبک و عناصر لیتوفیل بزرگ یون، غنی شدگی و از عناصر خاکی نادر سنگین تهی شدگی نشان میدهند. بی هنجاری منفی عناصر با شدت میدان بالا (HFSE) نظیر Nb, P و Ti که از ویژگیهای شاخص محیطهای کمانی است، در نمونههای این گنبدها دیده میشوند. شواهد ژئوشیمیایی موجود در سنگهای این گنبدها حاکی از ماهیت کالکوآلکالن، جایگاه فرورانش کمان قارهای، سنگ منبع اکلوژیتی یا گارنت آمفیبولیتی (حاصل از دگرگونی ورقهی اقیانوسی فرورانده شده سبزوار به عنوان محل خاستگاه ماگما)، سرشت آداکیتی پرسیلیس (HSA) ماگما و نقش تبلور جدایشی، فرایندهای هضم و آلایش ماگمایی طی شکلگیری ماگمای سازنده ی این گنبدهاست. این ماگماهای آداکیتی، آخرین مذابهای حاصل از ذوب بخشی ورقهی اقیانوسی فرورانده شده جوان و داغ نئوتتیس سبزوار و گوه گوشتهای روی آن است که بهصورت گنبدهای آداکیتی نیمه عمیق جایگزین شده و تجلی یافتهاند.
بازنشر اطلاعات | |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |