مجله بلورشناسی و کانی شناسی ایران

شرق شاهین­دژ (جنوب استان آذربایجان غربی)، به عنوان بخشی از کمربند بوکسیت کارستی ایرانو- هیمالیا، در بردارنده لایه­ها و عدسی­های منفصل بوکسیت، لاتریت و کائولن در درون تشکیلات کربناتی روته (پرمین میانی- بالایی) است. آنالیزهای پراش پرتو X نشان می­دهند که کانسنگ­های لاتریتی از کانی­شناسی نسبتاً ساده­ای برخوردار بوده و شامل کانی­های هماتیت، بوهمیت، و کائولینیت به عنوان فازهای اصلی همراه با فازهای فرعی نظیر گوتیت، مونت­موریلونیت، دیاسپور، ایلیت، کلریت، و روتیل می­باشند. بر طبق ملاحظات سنگ­نگاری، چنین استنباط می­شود که کانسنگ­ها طبیعت چند چرخه­ای داشته و تکامل آنها تا حد زیادی بوسیله عملکرد فرایندهای دیاژنتیک و اپی­ژنتیک تحت تاثیر قرار گرفته است. سیماهای پتروگرافیکی همراه با تجمعات کانیایی آشکار می­سازند که کانسنگ­های لاتریتی اغلب در یک محیط هوادار (vadose) نهشته شده­اند. بر اساس شیمی عناصر  اصلی، کانسنگ­ها به سه نوع، (1) فریت بوکسیتی، (2) لاتریت و (3) لاتریت فریتی طبقه­بندی می­شوند. الگوی توزیع REEهای به هنجار شده به کندریت، درجه پایین تفریق LREEها از HREEها و همچنین آنومالی منفی ضعیف برای Eu  را در طی لاتریت­زایی نشان می­دهند. این سیماها همراه با روابط صحرایی، و مقادیر تمرکز Al، Ti و Zr  دلالت بر پروتولیت دیابازی کانسنگ­ها دارند. بررسی آنومالی­های Eu و Ce آشکار می­سازند که شدت لاتریت­زایی به­طور مستقیم به افزایش pH آب زهکشی شده، تغییرات Eh، و نوسانات سطح سفره آب زیرزمینی مرتبط است. نتایج حاصل از یافته­های ژئوشیمیایی شواهد قانع کننده­ای را فراهم می­آورند­ که خنثی­سازی محلول­های هوازده کننده اسیدی فرورو، اختلاف در درجه پایداری در برابر هوازدگی ما بین کانی­های اولیه، تفاوت در درجه پایداری لیگندهای کمپلکس­ساز، و ویژگی­های شیمیایی عناصر، چهار فاکتور کلیدی کنترل کننده برای توزیع و رفتار عناصر اصلی، فرعی، جزئی و نادر خاکی در طی لاتریت­زایی در شرق شاهین­دژ هستند.