مجله بلورشناسی و کانی شناسی ایران

اسکارن پناهکوه در 50 کیلومتری شمال غرب شهر تفت در استان یزد واقع شده است. نفوذ استوک پناهکوه با ترکیب گرانودیوریت- کوارتز دیوریت در سازند آهکی جمال، منجر به رخداد اسکارن­زایی در منطقه شده است. مشاهدات صحرایی و کانی­شناسی نشان می­دهد که اسکارن پناهکوه شامل دو زون درون اسکارن و برون اسکارن است. برون اسکارن از نوع اسکارن کلسیمی و منیزیمی بوده که در همبری با مرمرها تشکیل شده است، در حالی که درون اسکارن با گسترش محدودی در توده­ی نفوذی تشکیل شده است. کانی­های غالب در اسکارن کلسیمی شامل گارنت (آندرادیت) و پیروکسن (دیوپسید- هدنبرژیت) و در اسکارن منیزیمی شامل فورستریت، دیوپسید، سرپانتین و تالک است. حداقل دو مرحله­ی پاراژنتیکی در شکل­گیری اسکارن پناهکوه تشخیص داده شده است: در تشکیل اسکارن اولیه (مرحله­ی اول) کانی­هایی بی­آب نظیر پیروکسن و گارنت در اسکارن کلسیمی و فورستریت و دیوپسید در اسکارن منیزیمی غالب است. با توجه به مجموعه کانیایی تشکیل شده در این مرحله می­توان دمایی کمتر از 500 درجه سانتی­گراد را برای رخداد اسکارنی شدن بیان کرد. در مرحله­ی دوم مجموعه اسکارنی اولیه تشکیل شده به­وسیله­ی مجموعه اسکارنی آبدار نظیر سرپانتین و تالک، جایگزین شده است. کانی­شناسی و ویژگی­های زمین­شیمیایی اسکارن پناهکوه نشان­دهنده­ی شکل­گیری آن در شرایط اکسایشی، سطوح پوسته­ای کم عمق و مشابه شرایط تشکیل سیستم­های اسکارنی آهن است.