مجله بلورشناسی و کانی شناسی ایران

مجموعه­های گا­برویی جنوب شرق سلطان­آباد در 35 کیلومتری شرق شهرستان سبزوار واقع شده و از لحاظ تقسیم­بندی زمین­ساختی، بخشی از زون افیولیتی سبزوار محسوب می­شود. ترکیب این توده­های آذرین درونی از گا­برو تا گا­برو­دیوریت متغیر است. کانی­های اصلی عبارتند از سنگ­های گا­برویی شامل پلاژیوکلاز، کلینوپیروکسن از نوع اوژیت – دیوپسید و ارتوپیروکسن از نوع انستاتیت – هیپرستن و کا­نی­های فرعی شامل آپاتیت، اسفن، بیوتیت، و کا­نی کدر (اکسید­های مختلف آهن). ازکا­نی­های ثانوی می­توان به سریسیت، کلریت، کربنات، ترمولیت و اکتینولیت ا­شاره کرد. این توده­ها بنابر نمودارهای ژئوشیمیایی تولئیتی و شبه­رخشان تا پرآلومینی هستند. آمفیبول­ها در گروه آمفیبول­های کلسیم­دار قرار می­گیرند بررسی­های کا­نی­شنا­سی، زمین­دما­سنجی پیروکسن­ها، آمفیبول­ها و پلاژیوکلازهای ناحیه مورد بررسی نشان می­دهد که دمای تشکیل توده­های گابرویی  1000 تا 1350 درجه­ی سانتی­گراد بوده است. بر اساس بررسی­های ژئوشیمیایی، موقعیت زمین­ساختی توده­های گا­برویی جنوب شرق سلطان­آباد با بازا­لت­های قوس آتشفشانی (CAB) قا­بل مقایسه است. با تکیه بر داده­های ژئوشیمایی و روابط صحرایی خاستگاه ماگمایی مجموعه­های پلوتونیکی باید ماگمایی مشتق از گوشته باشد. این ماگما از عناصر Ti، Nbو Ba تهی شدگی و از عناصر Rb و K غنی­شدگی نشان می­دهند که بیا­نگر تشکیل این سنگ­ها در محیط فرورانش است.