دوره 32، شماره 4 - ( 10-1403 )
جلد 32 شماره 4 صفحات 710-683 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Jabbarzadeh Z, Siahcheshm K, Calagari A A. Investigation of Geochemistry of the major, trace and rare earth elements in the hydrothermal alteration and the mineralization zones at Tazehkand area, Northeast of Zanjan. www.ijcm.ir 2024; 32 (4) :683-710
URL: http://ijcm.ir/article-1-1898-fa.html
URL: http://ijcm.ir/article-1-1898-fa.html
جبارزاده زهره، سیاه چشم کمال، کلاگری علی اصغر. بررسی زمینشیمی عناصر اصلی، کمیاب و خاکی نادر در پهنههای دگرسانی و کانهزایی گرمابی منطقه تازهکند، شمالشرق زنجان. مجله بلورشناسی و کانی شناسی ایران. 1403; 32 (4) :683-710
1- گروه علوم زمین، دانشکده علوم طبیعی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران
چکیده: (264 مشاهده)
گستره معدنی تازهکند به عنوان بخشی از کمربند فلززایی طارم- هشتجین در45 کیلومتری شمالشرق شهرستان زنجان، شمالغرب ایران واقع است. بر پایه بررسیهای صحرایی، سنگنگاری و زمینشیمی، ترکیب سنگشناسی تودههای نفوذی آن از کوارتزمونزونیت، مونزونیت، مونزودیوریت تا گابرودیوریت متغیر است و ترکیب واحدهای آتشفشانی آن در گستره تراکی آندزیت، آندزیت تا آندزیت بازالتی قرار دارد. رسم نمودارهای شاخص دگرسانی ایشیکاوا (AI)، شاخص کلریت-کربنات-پیریت (CCPI) به نام نمودار جعبهای دگرسانی و شاخص دگرسانی شیمیایی (CIA)، انواع اصلی دگرسانیها و شدت آنها را در این منطقه نشان داده است. بررسی تهیشدگی و غنیشدگی عناصر با توجه به عامل غنیشدگی در پهنههای دگرسانی و کانهزایی نشان دهنده نقش دمای بالا و pH پایین محلولهای دگرسان کننده بوده که عامل مهمی در تجزیه کانیهایی چون پلاژیوکلاز، فلدسپار قلیایی و کانیهای فرومنیزین و خروج اکسیدهای K2O، Na2O و CaO است. الگوی کلی توزیع عناصر خاکی نادر (REE) به هنجار شده نسبت به کندریت و گوشته اولیه در تودههای نفوذی و واحدهای آتشفشانی دگرسان شده و به نسبت سالم (به عنوان سنگهای میزبان) یک شیب منفی مشخص و غنیشدگی از عناصر خاکی نادر سبک (LREE) و عناصر سنگ دوست درشت یون (LILE) و تهی شدگی از عناصر خاکی نادر سنگین (HREE) و عناصر با شدت میدان بالا (HFSE) طی فرآیند دگرسانی را نشان میدهد. بیهنجاریهای Eu، Ce و Eu/Eu*)، Ce/Ce* وPr/Pr*) در کانسنگها بهمراه سنگ میزبان سالم و دگرسان شده بررسی شدهاند. از بررسی تغییرات عناصر خاکی نادر و الگوی توزیع بهنجار شده آنها میتوان گفت که هر نوع دگرسانی شرایط فیزیکوشیمیایی ویژه خود را داشته که ناشی از عملکرد تزریق چند باره سیال گرمابی طی هر دو فرآیند درونزاد و برونزاد است. فرآیندهای درونزاد نسبت به فرآیندهای برونزاد نقش بسیار مهم و برجستهای در گسترش و تکامل پهنههای دگرسانی گستره معدنی تازهکند داشتهاند.
واژه‌های کلیدی: زمینشیمی، عناصر خاکی نادر، عامل غنی شدگی، شاخص دگرسانی گرمابی، بی‌هنجاری Eu و Ce، تازهکند، زنجان.
فهرست منابع
1. [1] Arndt N., Ganino C., "Metals and Society: an Introduction to Economic Geology", Springer, (2012)160p. [DOI:10.1007/978-3-642-22996-1]
2. [2] Pirajno F., "Hydrothermal Processes and Mineral Systems", Springer, (2009) 1250p. [DOI:10.1007/978-1-4020-8613-7]
3. [3] Large R.R., Gemmell J.B., Paulick H., Huston D., "The alteration box plot: a simple approach to understanding the relationship between alteration mineralogy and lithogeochemistry associated with VHMS deposit", Economic Geology, 96 (2001) 957-972. [DOI:10.2113/gsecongeo.96.5.957]
4. [4] White N.C., Hedenquist J.W., "Epithermal gold deposits: styles, characteristics and Exploration", Society of Economic Geologists, Newsletter, 23 (1995) 9-13. [DOI:10.5382/SEGnews.1995-23.fea]
5. [5] Warren I., Simmons S.F., and Mauk J.L., "Whole- rock geochemical techniques for evaluating hydrothermal alteration, mass changes, and compositional with epithermal Au-Ag mineralization", Economic Geology, 102 (2007) 923-948. [DOI:10.2113/gsecongeo.102.5.923]
6. [6] Gemmell J.B., "Hydrothermal alteration associated with the Gosong epithermal Au-Ag deposit Halmahera, Indonesia; Mineralogy, geochemistry, and exploration implications", Economic Geology, 102 (2007) 893-922. [DOI:10.2113/gsecongeo.102.5.893]
7. [7] Nabatian G., Ghaderi M., Corfu F., Neubauer F., Bernroider M., Prokofiev V., Honarmand M., "Geology, alteration, age andorigin of iron oxide-apatite deposits in Upper Eocene quartz monzonite, Zanjan district, NW Iran", Mineralium Deposita, 49 (2014) 217-234. [DOI:10.1007/s00126-013-0484-1]
8. [8] Aghazadeh M., Castro A., Rashidnejad Omran N., Emami M.H., Moinvaziri H., Badrzadeh Z., "The gabbro (shoshonitic)-monzonite-granodiorite association of Khankandi pluton, Alborz Mountains, NW Iran", J. Asian Earth Sci, 38 (2010) 199-219. [DOI:10.1016/j.jseaes.2010.01.002]
9. [9] Ajali N., Torkian A., Tale Fazel E., "Rasht abad Copper-Gold intermediate sulfidation epithermal deposit (north of Zanjan): Evidence of mineralization, Fluid inclusion and stable isotope C-O (in Persian)", Iranian Journal of Crystallography and Mineralogy, 29 (2021) 207-220. [DOI:10.52547/ijcm.29.1.207]
10. [10] Kouhestani H., Mokhtari M.A.A., KezhangQ., Junxing Z., "Fluid inclusion and stable isotopeconstraints on ore genesis of the Zajkanepithermal base metal deposit, Tarom-Hashtjinmetallogenic belt,NW Iran", Ore Geology Reviews, Vol:109 (2019) p:564-584. [DOI:10.1016/j.oregeorev.2019.05.014]
11. [11] Yasami N., Ghaderi M., Madanipour S., Taghilou B.,"Structural control on overprinting high-sulfidation epithermal on porphyry mineralization in the Chodarchay deposit, northwestern Iran", Ore Geology Reviews, 86 (2017) 212-224. [DOI:10.1016/j.oregeorev.2017.01.028]
12. [12] Kouhestani H., Azimzadeh A.M., Mokhtari, M.A.A., Ebrahimi M., "Mineralization and fluid evolution of epithermal base metalveins from the Aqkand deposit, NW Iran. Neues Jahrbuch für Mineralogie Abhandlungen", Journal of Mineralogy and Geochemistry, 194 (2017) 139-155. [DOI:10.1127/njma/2017/0036]
13. [13] Mehrabi B., Ghasemi Siani M., Goldfarb R., Azizi H., Ganerod M., Marsh E.E., "Mineral assemblages, fluid evolution and genesis of polymetallic epithermal veins, Gulloje district, NW Iran", Ore Geology Reviews 78 (2016) 41-57. [DOI:10.1016/j.oregeorev.2016.03.016]
14. [14] Amini B., "Geological map of IRAN 1:100000 Tarom (in Persian)", Geological Survey of Iran (2000).
15. [15] Whitney, D.L. and Evans, B.W.,"Abbreviations for names of rock-formingminerals", American Mineralogist, 95 (2010) 185-187. [DOI:10.2138/am.2010.3371]
16. [16] Ishikawa Y., Sawaguchi T., Iwaya S., Horiuchi M., "Delineation of prospecting targets for Kuroko deposits based on modes of volcanism of underlying dacite and alteration halos", Mining Geology, 26 (1976) 105-117.
17. [17] Fedo C.M.,Nesbitt P., Young G.M., "Unraveling the effect of potassium metasomatismin sedimentary rocks and paleosols, withimplications for paleoweathering conditions andprovenance", Geology 23(1995) 363-381.
https://doi.org/10.1130/0091-7613(1995)023<0921:UTEOPM>2.3.CO;2 [DOI:10.1130/0091-7613(1995)0232.3.CO;2]
18. [18] Malpas J., Duzgoren-Aydin N.D., Aydin A., "Behaviour of chemical elements duringweathering of pyroclastic rocks. Hong Kong", Environment International 26 (2001) 359-368. [DOI:10.1016/S0160-4120(01)00013-7]
19. [19] Rollinson HR., "Using Geochemical Data:Evaluation, Presentation, Interpretation", Longman Scientific and Technical, New York (1993) 352.
20. [20] Fulignati P., Gincada A.,Sbrana A., "Rare earth element (REE) behavior in the alteration facies of the active hydrothermal system of volcano (Aeolian magmatic islands, Italy)", Journal ofVolcanology and Geothermal Research, 88 (1999) 325-342. [DOI:10.1016/S0377-0273(98)00117-6]
21. [21] Karakaya N., "REE and HFS element behaviour in the alteration facies of the Erenler Da56Volcanics (Konya, Turkey) and kaolinite occurrence", Journal of Geochemical Exploration, 101 (2009) 185-208. [DOI:10.1016/j.gexplo.2008.07.001]
22. [22] Mason B., Moore C.B., "Principle of geochemistry", John Wiley, New York (1984) 344 p.
23. [23] Arslan M., Kadir S., Abdioglu E., Kolayli H.,"Origin and formation of Kaolin Minerals in Saprolite of Tertiary Alkaline volcanic rocks. Eastern pontides, NE Turkey", Clay Minerals, 41 (2007) 597-617. [DOI:10.1180/0009855064120208]
24. [24] Dill H. G., Bosse H. R., Kassbohm J.,"Mineralogical and chemical studies of volcanic-related argillaceous industrial minerals of the Central America Cordillera (Werstern Salvador)", Economic Geology, 95 (2000) 517-538. [DOI:10.2113/gsecongeo.95.3.517]
25. [25] Koppi A. J., Edis R., Foeld D. J., Geering H. R., KlessaD. A., Cockayne D. J. H.,"REE trends and Ce-U- Mn associations in weathered rock from Koongarra, northern territory, Australia", Geochimica et Cosmochimica Acta, 60 (1996) 1695-1707. [DOI:10.1016/0016-7037(96)00047-6]
26. [26] Abedini A., Calagari A. A., "Geochemical characteristics of the Arabshah kaolin deposit, Takab geothermal field, NW Iran", Arabian Journal of Geosciences, 9 (2016) 1-16. [DOI:10.1007/s12517-016-2572-x]
27. [27] Simmons S.F., White N.C., John D., "Geological characteristics of epithermal preciousand base metal deposits", Economic Geology 100TH ANNIVERSARY VOLUME, (2005) 485N522. [DOI:10.5382/AV100.16]
28. [28] Plank T., Langmuir C. H., "The chemical composition of subducting sediment and its consequence for the crust and mantle", Chemical Geology, 145 (1988) 325-394. [DOI:10.1016/S0009-2541(97)00150-2]
29. [29] White N.C., Leake M.J., McCaughey S.N., Parris B.W., "Epithermal gold deposits of thesouthwest Pacific", Journal of Geochemical Exploration 54 (1995) 87-136. [DOI:10.1016/0375-6742(95)00027-6]
30. [30] Heald P., Foley N. K., Hayba D. O.,"Comparative anatomy of volcanic - hostedepithermal deposite: acid - sulfate and adularia -sericite type", Economic Geology, 82 (1987) 1-26. [DOI:10.2113/gsecongeo.82.1.1]
31. [31] Jiang, S.Y., Yang, J.H., Ling, H.F., Feng, H.Z., Chen, Y.Q., Chen, J.,"Re-Os isotopes and PGE geochemistry of black shales and intercalated Ni-Mo polymetallic sulfide bed from the Lower Cambrian Niutitang Formation, South China". Progress in Natural Science (Special issue), (2004)18-24 [DOI:10.1080/10020070312331344440]
32. [32] Salvi S., Williams-Jones A. E., "The role of hydrothermal processe in concentrating high field strength elements in the Strange Lake peralkaline complex, northeastern Canada", Geochimica et Cosmochimica Acta, 60 (1996) 1917-1932. [DOI:10.1016/0016-7037(96)00071-3]
33. [33] Nesbitt H. W., Wilson R. E., "Recent chemicalweathering of basalts", American Journalof Science, 292 (1992) 740-777. [DOI:10.2475/ajs.292.10.740]
34. [34] Marques J.J., Schulze D., Curi N., Mertzman S.,"Major element geochemistry and geomorphic relationships in Brazilian Cerrado soils", Geoderma, 119 (2004) 179 - 195 [DOI:10.1016/S0016-7061(03)00260-X]
35. [35] Price B.J., "Minor element in pyrites from the Smithers Map Area, British Columbia and Exploration Applications of Minor element Studies (doctoral dissertation)". Vancouver: Columbia University, (1972).
36. [36] Zhou Jiaxi, Huang Zhilong, Zhou Guofu, Li Xiaobiao, Ding Wei, Bao Guangping, "Trace elements and rare earth elements of Sulfide minerals in the Tianqiao Pb-Zn ore deposit, Guizhou province, China". Acta Geologica Sinica, 85(2011) 189-199. [DOI:10.1111/j.1755-6724.2011.00389.x]
37. [37] Muchangos A., "The mobility of rare-earth and other elements in the process of alteration of rhyolitic rocks to bentonite (Lebombo Volcanic Mountainous Chain, Mozambique)", Journal of Geochemical exploration, 88 (2006) 300-303. [DOI:10.1016/j.gexplo.2005.08.061]
38. [38] Panahi A., Young G. M., Rainbird R. H., "Behavior of major and trace elements (includingREE) during Paleoproterozoic pedogenesis anddiagenetic alteration of an Archean granite nearVill Marie, Quebec, Canada" ,Geochimica et Cosmochimica Acta, 64 (2000) 2199-2220. [DOI:10.1016/S0016-7037(99)00420-2]
39. [39] Barnett M.O., Jardine P.M., Brooks S.C., Selim H.M., "Adsorption and transport of uranium (VI) in subsurface media", Soil Science Society of America Journal, 64 (2000) 908-917. [DOI:10.2136/sssaj2000.643908x]
40. [40] Wood S. A., "The aqueous geochemistry of the rare earth elements and yttrium: 2. Theoretical prediction of speciation in hydrothermal solutions to 350°C at saturation water vapor pressure",Chemical Geology, 88 (1990) 99-125. [DOI:10.1016/0009-2541(90)90106-H]
41. [41] Haas J. R., Shock E. L., Sassani D. C., "Rare earth elements in hydrothermal systems: estimates of standard partial molal thermodynamic properties of aqueous complexes of the rare earth elements at high pressures and temperatures", Geochimica Cosmochimica Acta, 59 (1995) 4329-4350. [DOI:10.1016/0016-7037(95)00314-P]
42. [42] Abdioğlu E., Arslan M., Kadir S., Temizel İ., "Alteration mineralogy, lithochemistry and stable isotope geochemistry of the Murgul (Artvin, NE Turkey) volcanic hosted massive sulfide deposit: implications for the alteration age and ore forming fluids", Ore Geology Reviews, 66 (2015) 219-242. [DOI:10.1016/j.oregeorev.2014.10.017]
43. [43] Bi X.W., Hu, R.Z., Peng, J.T., Wu K.X., "REE and HFSE geochemical characteristics of pyrites in Yao҆ a gold deposit: tracing ore forming fluid signatures. Bulletin of Mineralogy", Petrology and Geochemistry, 23 (2004) 1-4 (in Chinese with English abstract).
44. [44] Boynton W.V., "Cosmochemistry of the rareearth elements: meteorite studies. In: Henderson,P. (Ed.), Rare Earth Element Geochemistry", Elsevier, Amsterdam, (1984) 63-114. [DOI:10.1016/B978-0-444-42148-7.50008-3]
45. [45] McDonough W. F., S. S. Sun., "Thecomposition of the Earth", Chem. Geol., 120 (1995) 223-253. [DOI:10.1016/0009-2541(94)00140-4]
46. [46] Wilson M., "Igneous petrogenesis: A global tectonic approach", Unwin Hymen, London, (1989) 466. [DOI:10.1007/978-1-4020-6788-4]
47. [47] Chen W., Shu L., Santosh M., "Late Paleozoic post-collisional magmatism in the Eastern Tianshan Belt, Northwest China: New insights from geochemistry, geochronology and petrology of bimodal volcanic rocks", Lithos, 127 (2011) 581-598. [DOI:10.1016/j.lithos.2011.06.008]
48. [48] McLennan S.M., "Rare earth elements in Sedimentary rocks. Influence of provenance and sedimentary processes. In: Lipin, B.R., McKay, G.A. (Eds.)", Geochemistry and mineralogy of rareearth element s. Reviews in Mineralogy, 21 (1989) 169-200. [DOI:10.1515/9781501509032-010]
49. [49] Taylor Y, McLennan S. M., "The continental crust: Its composition and evolution", 1st ed.Oxford, UK: Blackwell (1985).
50. [50] Bau, M., Dulski, P.,"Distribution of yttrium and rare-earth elements in the Penge and Kuruman iron-formations, Transvaal Supergroup, South Africa". Precambrian Res, 79 (1996).37-55. [DOI:10.1016/0301-9268(95)00087-9]
51. [51] Giese U., Bau M., Dulski P., "Trace element availability during experimental leaching of midocean ridge basalt at 70°C', Terra Nova, 5 (1993) 54.
52. [52] Giese U., Bau M., "Trace element accessibility in mid-ocean ridge and ocean island basalt: an experimental approach", Mineralogical Magazin, 58A (1994) 329-330. [DOI:10.1180/minmag.1994.58A.1.173]
53. [53] Sverjensky D. A., "Europium redox equilibria in aqueous sotution", Earth Planet Sci Lett, 67 (1984) 70-78. [DOI:10.1016/0012-821X(84)90039-6]
54. [54] Maiza P. J., Pieroni D., Marfil S. A.,"Geochemistry of hydrothermal Kaolins in the SEarea of Los Menucos, Province of Rio Negro,Argentina", Clay Odyssey Elsevier, Amsterdam (2001) 123-130. [DOI:10.1016/B978-044450945-1/50105-6]
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
