مجله بلورشناسی و کانی شناسی ایران

سیمان پرتلند از گرما دادن مواد خام اولیه (سنگ آهک، خاک رس) در دمای حدود 1500 درجه­ی سانتی­گراد که تشکیل کلینکر را می­دهد، تولید می­شود. بررسی کانی­شناسی و زمین­شیمی کلینکر، سیمان پرتلند نکاء، غبار کوره سیمان و غبار آسیاب سیمان با میکروسکوپ پقطبشی، پراش پرتوایکس و فل­یورسانی پرتو ایکس انجام شد. در نمودار سیستم فازی
((CaO - Al₂O₃ - SiO₂ ترکیب­های شیمیایی کلینکر در مثلث C₃S - C₂S - C₃A قرار می­گیرند. رس­ها به علت جذب سطحی و تبادل یونی بالا بیشترین سهم در ورود عناصر جزئی و فلزات سنگین را به کلینکر سیمان نکاء دارند. بر اساس روابط بوگه، کلینکر و سیمان پرتلند نکاء با استاندارد بین المللی سیمان همخوانی دارد. از غبار کوره سیمان نکاء می­توان به عنوان مواد اولیه سیمان استفاده کرد. بررسی کانی­شناسی کلینکر و سیمان پرتلند حاکی از وجود کانی­های سیلیکاتی­ کلسیم و میلریت قهوه­ای در کلینکر و کانی­های سیلیکات­های کلسیم (تری کلسیم سیلیکات، دی کلسیم سیلیکات)، لارنیت، گچ، میلریت قهوه­ای (تتراکلسیم آلومینوفریت) و کلسیت در سیمان پرتلند است. بررسی کانی­شناسی غبار کوره سیمان و غبار آسیاب سیمان حاکی از وجود کانی­های سیلیکات­های کلسیم (تری کلسیم سیلیکات، دی کلسیم سیلیکات)، لارنیت، گچ و میلریت قهوه­ای (تتراکلسیم آلومینوفریت) در غبار آسیاب سیمان و کانی­های کلسیت، کوارتز، موسکوویت – ایلیت و کلریت در غبار کوره سیمان است.