مجله بلورشناسی و کانی شناسی ایران

کانسار آهن جلال آباد در 38 کیلومتری شمال غرب زرند، در استان کرمان واقع شده است. ذخیره­ی کانسار جلال­آباد 200 میلیون تن سنگ آهن با عیار 45% =Fe ، 18_/1% = S و 08_/0%= P است. کانه­سازی اکسید آهن در سنگ­های آتشفشانی و رسوبی کامبرین زیرین (سری ریزو) رخ داده است. کانه­سازی در سیلتستون، سیلتستون­های ماسه­ای، سنگ­های ولکانو کلاستیک و دولومیت جای گرفته است. جلال­آباد یک کانسار پنهان است و رخنمون کانسنگ آهن در منطقه بسیار ناچیز است. کانه­ی اصلی مگنتیت بوده و مارتیتی شدن از اکسایش مگنتیت ایجاد شده است. پیریت و کالکوپیریت از مهمترین کانه­های سولفیدی به همراه مقادیر کم آرسنوپیریت، بیسموتینیت و کوولیت هستند. کانه­سازی مس در مرحله­ی سولفیدی و اکسیدی تشکیل شده و به صورت افشان، رگه-رگچه­ای و پر کننده­ی حفره­هاست. مالاکیت، آزوریت و آتاکامیت از مهمترین کانی­های منطقه­ی اکسیدی هوازده­ی ذخیره هستند. طلای آزاد به صورت نفوذی­های کوچکتر از 50 میکرون در کالکوپیریت، پیریت و مگنتیت دیده شده است. دگرسانی در معدن جلال­آباد گسترده بوده و مهم­ترین آن­ها شامل دگرسانی سدی-کلسیک، کلریتی، سریسیتی و سیلیسی است. دگرسانی سدی-کلسیک (مجموعه فرواکتینولیت، ترمولیت، مگنزیو هورنبلند و مگنتیت) در بخش­های زیرین کانسار واقع شده است. بیشترین کانی غیر فلزی، کوارتز است که همراه با تالک، کلریت، فرو اکتینولیت، کلسیت، سریسیت و اپیدوت از کانی­های باطله مشاهده شده است. بررسی­های شاره­های­درگیر روی کوارتز همراه مگنتیت در کانسار جلال­آباد نشان داد که شاره­های درگیر از نوع سه فازی (L+V+S) با کانی نوزاد هالیت هستند. دمای همگن­شدن شاره­های درگیر 280 الی 450 درجه­ی سانتی­گراد و شوری آن­ها 37 الی 51 درصد وزنی نمک طعام است. شاره­های درگیر یاد شده­ی شور با دمای همگن بالا در کانسار جلال­آباد نشان می­دهد که شاره­های کانی­سازی دارای خاستگاه ماگمایی-گرمابی هستند. بررسی­های کانی­شناسی، دگرسانی، ژئوشیمی و شاره­های درگیر نشان داد که کانسار جلال آباد مشابه کانسارهای IOCG است.